Maskerade

Maskers werden reeds in antieke tijden niet alleen op de planken van het theater gedragen, maar ook in optochten of religieuze ceremonieën, vaak met een demonisch uitzicht dat bovennatuurlijke wezens of gestorven medemensen vertolkte. Ze gaven gestalte aan de boze geesten en de weerkerende doden die ons met verhalen vol schaamte en schuld aanspreken.

Wij zijn te rade gegaan in de woordenboeken en encyclopedieën die heden ten dage gratis online raadpleegbaar zijn. Wat Van Dale niet gebruikt als verklaringsterm voor het lemma ‘masker’ is het woord ‘vermomming,’ of het ‘mom.’ In de uitdrukking ‘onder het mom van.’ Eigenaardig. Andere woordenboeken zien het synoniem wel.

Volgens Van Dale online is mas·ker (het; o; meervoud: maskers) hetzij een bedekking van het gezicht om dit onherkenbaar te maken, hetzij een beschermende bedekking voor het gezicht, zoals in een gasmasker, of ook een schoonheidsmasker dat een laagje op het gezicht aangebrachte cosmetische middelen betreft.

Wikipedia geeft een bruikbare, maar onelegante definitie: “Een masker is een voorwerp of een laag van een bepaald materiaal, dat ertoe dient het gezicht tijdelijk geheel of gedeeltelijk te bedekken, met het oog op vermomming, opsmuk, medisch preventieve of therapeutische bescherming of behandeling, of met het oog op de uitdrukking van rang, stand of hoedanigheid, van gevoelens, van autoriteit, van een fictief of echt figuur of, meer algemeen, van eigenschappen die eigen of aangenomen zijn.”

Het is een hele mondvol en er komt veel aan bod, maar het theater komt niet ter sprake. We leren wel dat een masker zich onderscheidt van de sluier en van louter make-up. Een masker is meestal in één stuk afneembaar in tegenstelling met schmink.

Het Latijnse woord 'persona' betekent oorspronkelijk (theater)masker. Op de planken komt een bepaald masker overeen met een bepaald personage. Het woord 'persoon' zoals wij dat kennen, stamt dus af van een woord dat oorspronkelijk een vermomming betekende en bij uitbreiding het personage dat het tot uitdrukking brengt. De persoonlijkheid van de acteur verdwijnt en het karakter van het personage treedt op de voorgrond.