Oordeel

“Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt,” zegt Jezus in het evangelie. (Mattheus 7:1) De tekst gaat verder: ‘Want op grond van het oordeel dat je velt, zal er over je geoordeeld worden, en met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden. Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt? Hoe kun je tegen hen zeggen: “Laat mij de splinter uit je oog verwijderen,” zolang je nog een balk in je eigen oog hebt? Huichelaar, verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter uit het oog van je broeder of zuster te verwijderen.’

Huichelarij

Deze tekst spreekt nog steeds tot ons vandaag. Het behoort door de eeuwen heen blijkbaar tot de menselijke natuur, dat we er behoefte aan hebben anderen te oordelen, en te veroordelen, om onszelf beter te kunnen voelen.

Jezus ontmaskert deze neiging als iets waar we niet aan toe moeten geven en noemt degene die ermee behept zij, huichelaars. Hij nodigt ons uit de hand in eigen boezem te steken, en te kijken wat we aan onszelf kunnen doen, in plaats van te proberen anderen te verbeteren of te corrigeren.

Blijkbaar voelen we ook vandaag de behoefte ons verzekerd te weten van de valse wetenschap dat we superieur zijn, beter, menselijker, beschaafder en liefdevoller dan de anderen, lees de moslims. Dat is de illusie die we van onze media vragen en die we van hen ook krijgen.

Vijand

We hebben blijkbaar behoefte aan een vijandbeeld, dat ons toont wat onwenselijk en te verwerpen is, waarbij de ongewenste eigenschappen op de ander worden geprojecteerd, waardoor ze buiten ons worden geplaatst. Daardoor voelen we ons beter en kunnen we een gemeenschap vormen, zij het een die bedreigd wordt van buitenaf. Dat schept een sterke band  en het leidt af  van de mogelijke conflicten die er onder ons, in ons maatschappijmodel heersen.

Afgezet tegenover de afschuwelijke ander verdwijnen onze tekortkomingen ogenschijnlijk, en wordt de aandrift weggenomen aan ons model iets te veranderen. Een groep die zich aangevallen voelt, houdt ermee op onderling te krakelen tot het gevaar van buiten verdwenen of overwonnen is. De moslims spelen een rol die vroeger de communisten hadden, of de zwarten in de States.

Het andere wordt als bedreigend voorgesteld en de leden van de geviseerde groep worden gereduceerd tot alleen maar dat, met weglating van alle menselijke trekjes die ze met ons gemeen hebben.

Het portret van de apostel Mattheus is van de hand van Frans Hals en bevindt zich in het museum van Odessa.