Het absolute

De overmacht van het woord.

Tussen al die wetenschappelijke richtingen waar hij uit putte, valt het op dat Michel de Certeau zelden bij de economen te rade gaat, hetzij in het heden, hetzij in de geschiedschrijving. Cijfers komen zelden aan bod. Het (geschreven) woord eist alle aandacht op. En ook dat woord is niet helemaal te vertrouwen als we Michel zelf mogen geloven.

Er is intussen veel water naar de zee gestroomd, en de geschiedschrijving is als discipline volwassen geworden.

Er gelden nu allerlei regels, die beter dan vroeger omschreven zijn, bijvoorbeeld wat betreft het exploiteren en citeren van schriftelijke bronnen. De hedendaagse geschiedschrijving heeft zich losgemaakt van een aantal ideologische  kluisters, die in de tijd van Michel de Certeau nog volop aanwezig waren en heeft zich volop ontwikkeld.

Methodologie

De hedendaagse researcher kan een beroep doen op allerlei technologie om seriële documenten uit het verleden te ontginnen, en er bestaan verfijnde mathematische methoden die heden ten dage dankzij krachtige computerprogramma’s binnen handbereik liggen, en die helpen om dat cijfermateriaal tot ons te doen spreken. .

De geschiedschrijver van vandaag komt in zekere zin de wens van onze sympathieke jezuïet tegemoet, door grif gebruik van een waaier van verschillende wetenschappelijke disciplines te maken, naarmate ze bruikbare concepten en methoden aanbieden. De gestage uitbreiding van het aantal colloquia en publicaties is voldoende bewijs voor de levenskrachtige interdisciplinaire interpretatie industrie van het verleden.

De ontwikkeling van het internet heeft daar in de laatste twintig jaar nog een stormachtige toename van uitwisseling en wisselwerking met zich mee gebracht.

Wetenschap

Het aandeel van de fictie in de serieuze geschiedschrijving is door al deze ontwikkelingen teruggevallen, maar er zijn natuurlijk ook minder serieuze opvattingen mogelijk.

De geschiedenis als onvermogen de waarheid in haar volledigheid te omschrijven, zoals Michel de Certeau die kort samengevat kenmerkt, mag ons tot nadenken stemmen, maar moet ons niet beletten aan geschiedschrijven, of aan schrijven tout court te doen.

Wellicht komt dat door zijn geestelijke kant, die de blik steeds weer naar de Hemel en het onverklaarbare mysterie van het absolute richt, op basis van een vooronderstelde onbepaaldheid van het onderscheid tussen waar en fout. Wellicht krijgen we op die manier iets mee van het zwaktegevoel van aardse schepselen ten overstaan van de Goddelijke Almacht.