En anticlimax

Ogenschijnlijke stilstand

De middag en middernacht, het volstrekte licht en het absolute donker, zijn de twee uiterste momenten van de dag, in termen van onze verhouding tot het licht. Beide zijn gevaarlijk en kritiek en daarom spookuren.

Om twaalf uur, zij het overdag, zij het ’s nachts, schijnt het rad van de tijd een ogenblik stil te staan, of althans te aarzelen. Het is een schouwspel dat zich elke dag herhaalt, en dat toch telkens weer nieuw is. Die cyclische herhaling is van wezensbelang voor het leven op de planeet, en bijgevolg ook het menselijk leven. Wellicht heeft de mensheid altijd wel rituelen ontworpen om dat bij te houden, en zin te geven.

Macht

Door te doen alsof het onze rituelen zijn, die de hemellichamen ertoe nopen de dagorde te volgen, en weer te gaan dalen, nadat ze zijn gaan stijgen, en omgekeerd, lijkt het er op dat wij, mensen,  een invloed kunnen uitoefenen op deze kosmische gebeurtenissen. We kunnen deze voorspellen en met plechtigheden begeleiden.

Dat komt mooi uit om onze oerangst te bezweren, die gestoeld is op de ingeving, dat we voor alles van deze natuurlijke ordening afhankelijk zijn. De mens is zich door zijn intelligentie bewust van deze veranderingen die zich op een voorspelbare wijze voltrekken, en hoe belangrijk dat is, dat het altijd mag voortduren.

Keerkring

Het behoeft niet zoveel verbeelding om te beseffen dat we voor ons voortbestaan afhankelijk zijn van de goede wil van de hemellichaam hun taak in eeuwige herhaling te blijven vervullen.

Zo zijn ook de zonnewenden in het jaar punten van ommekeer en aarzeling en daarom bij uitstek geschikt voor allerlei rituelen en voor de omgang met bovennatuurlijke krachten.

Bewust of onbewust bezweren we zo de vergankelijkheid van het bestaan, door onze rituelen, onze dagindeling, en door onze verhalen, die het ritme van de kosmische omwentelingen volgen en liever nog vooraf gaan.

De mens voelt zich geroepen in te springen in het ritme van de kosmos, om de dreigende stilstand op te heffen en het mechaniek weer op gang te brengen.

Afbeelding: Vincent Van Gogh, middagrust na de arbeid.