Morrend volk

Akedia liep in de gaten in de kloostergemeenschappen,

doordat bij gebrek aan een daadkrachtige overste slordigheden bij de eredienst, onenigheid en twisten, het vormen van klieken, en pestgedrag ontstonden. In minder dan geen tijd was het klooster veranderd in een hoop  chagrijnige luiaards, die het de hele dag druk hadden met niets, behalve dan elkaar te jennen.

Dat is wellicht ook een les voor de managers van vandaag. Naar mijn gevoel slaat akedia geregeld toe in allerlei afdelingen en diensten van bedrijven en overheidsadministraties, en is het management daar vaak in het geding, door onredelijke eisen te stellen of niet in te grijpen als er zich problemen voordoen.

Terug naar de middagduivel

We wijten dat nu niet meer aan de middagduivel. In de tijd van de woestijnvaders was dat echter wellicht een nuttige verklaring. De middag is letterlijk het midden van de dag, het moment waarop de zon in het zenit staat.

“De middagduivel is deze middag zelf, maar dan in zijn gevaarlijke gedaante. De middag is het gevaarlijke uur van de dag,” aldus Cornelis Verhoeven.

Het is zo’n bijzonder moment, dat elke dag weer optreedt, dat het een personificatie onder de vorm van een eigen demon heeft gekregen.

De middag is de tegenhanger van middernacht, wanneer de zon in het nadir staat. In veel culturen is dat het moment dat de machten van de duisternis het voor het zeggen hebben, en dat de meeste duivels en demonen de kop opsteken. We hebben gezien dat de heksensabbat vaak ook op dit uur van start ging met het klaarmaken en bestijgen van de bezem of de bok, die gebruikt werden om zich naar de bijeenkomst te verplaatsen.

Empusa

Daar waar de nachtelijke esbattementen worden aangevoerd door Diana, of Vrouw Holle (zie ook onze bijdrage onder ‘Proza en meer,’ waart tijdens de middag een halfgodin rond, met de naam Empusa, de aantrekkelijke dochter van Hecate en Mormo, een ordinaire geest. Deze Empusa was verlekkerd op het bloed van jonge mannen, die ze verleidde en van wie ze het bloed zoog terwijl ze sliepen.

Zij wordt afgebeeld met gloeiende schoenen en vlammend haar. De naam zou afgeleid zijn van een woord dat eenvoetig betekent. Daaruit is een iconografie ontstaan waarbij Emusa wordt afgebeeld als een eenbenige hybride, met een ezelspoot en een prothese in brons.

Dit is een ontdekking als we terugdenken aan het sprookje van Assepoes waar we het einde augustus over hadden, die tijdens de vlucht haar schoen verloor.

Afbeelding: heksensabbat naar Dürer