Voor het niets

Om oog in oog met de oerangst te staan, moeten we met Kierkegaard voorbij God gaan kijken.

Als je rustig in huis de krant zit te lezen, en je hoort iets, dan kun je vrezen, want er is iets om bang voor te zijn. Als je niets hoort, en je wordt bang omdat je niets hoort, dan voel je de Angst voor het niets. Het niets is de bron van alle mogelijkheden, van de Mogelijkheid zeg maar. God is iets wat het zicht op het niets beneemt.

Invulling

Krachtens het recht op vrije meningsuiting mag iedereen proberen die leemtes in onze kennis op te vullen, hetzij met eigen inbeelding, hetzij op basis van literaire bronnen, waaronder de Heilige Schriften.

Wat je daar zelf over vindt, is je eigen zaak. Niemand heeft echter het recht een bepaalde mening op te dringen. Er zullen altijd mensen zijn die ons komen vertellen dat ze rechtstreeks van God vernomen hebben hoe een en ander op aarde moet worden aangepakt. Dat doen ze nu al tweeduizend jaar met de gevolgen die we vandaag kennen. Veel heeft het niet opgebracht in termen van verstandhouding en vrede.

Je zult altijd mensen hebben die proberen de grenzen te verleggen, maar de grens tussen het iets en het niets kun je misschien een beetje verschuiven, maar niet opheffen. Er zal altijd een grens zijn, want die is aangebracht door de impliciete definities die we hier gebruiken.

Iets bestaat en niets bestaat niet.

Niets

Dat niets is een bres in onze verdedigingsmuur, een sluipweg waardoor de Angst aan kan komen zetten. Om daar iets meer over te horen zullen we ons oor te luisteren leggen bij Martin Heidegger. Deze Duitse wijsgeer wordt tot de grootste filosofen van de twintigste eeuw gerekend, zij het dat hij bijzonder wollig kon schrijven, en dat hij in de begintijd lid is geweest van de nazipartij. Helemaal zuiver is dat allemaal niet.

We volgen hier opnieuw het artikel van Visker dat we reeds citeerden. Als we nu eens probeerden, zo schrijft hij, de vrees te begrijpen vanuit de angst, en, hoe vreemd dat ook moge klinken, het iets vanuit het niets?

Afbeelding: Martin Heidegger in 1934 met nazi insigne.