Eenvoud

Gisteren kwam ik op het Hermetisch Zwart van Marguerite Yourcenar uit, via de oven en de athanor.

Het boek verscheen op 8 mei 1968 onder de titel ‘L;oevre au noir en werd bekroond met de Prix Femina. Het werd al in 1971 vertaald door Jenny Tuin.

Op zoek naar een argument dat zou kunnen dienen om mensen die de hele tijd aan zelfmoord denken van het tegendeel te overtuigen, moest ik spontaan nog de hele dag aan Marguerite denken en wat ze heeft geschreven. Het heeft iets met mij gedaan, dat moge duidelijk zijn.

Mijn argument zou zijn: je kunt toch niet uit het leven stappen, voordat je de romans van de Belgische schrijfster hebt gelezen?

Ik kan me niet voorstellen dat iemand dat zou willen doen, al mag het naïef klinken.

Citaten

Om mijn bewijsvoering kracht bij te zetten ging ik een paar citaten van haar opzoeken, en kwam het volgende terecht. Het is Zeno die spreekt, de alchimist uit L ’oeuvre au noir.

"Qui serait assez insensé pour mourir sans avoir fait au moins le tour de sa prison ?” Vrij vertaald: “Wie zal zo redeloos zijn, te sterven zonder op zijn minst de grenzen van zijn gevangenis te hebben verkend?”

Het is een beladen zin want we weten dat het boek ermee zal eindigen dat het hoofdpersonage zich van het leven bevrijdt door zich koelbloedig de aderen de openen. Het verhaal speelt in Brugge in de middeleeuwen. In al zijn Franstaligheid is het in werkelijkheid een uiterst Vlaams boek.

“Voorbij dit dorp, andere dorpen, voorbij deze abdij, anderen abdijen, voorbij deze burcht, andere burchten. En in elk van deze gedachtenkastelen, in al deze opiniekrotten bovenop houten krotten en stenen kastelen, ommuurt het leven de dwazen en opent het een raamluik voor de wijzen.”

Inquisitie

Zeno, arts en alchimist, staat symbool voor de mens die zoekt naar waarheid en die niet kan verzwijgen.

Dit doet hij omgeven door tijdgenoten onder wie sommigen hem begrijpen en anderen niet. Dat moet hij eerst met zijn vrijheid bekopen en daarna ook met zijn leven.

Ook een hele mooie en wat mij betreft geheel toepasselijk is de volgende, maar dan uit een ander boek van haar: “De ware geboorteplaats is die waar men voor de eerste keer een verstandige blik op zichzelf heeft geworpen: mijn eerste vaderlanden waren de boeken.” Ik vind dit geweldig mooi verwoord. Wat kon die vrouw schrijven zeg.

“Een vrucht eten is het naar binnen werken van een mooi voorwerp, levend, vreemd, gevoed en zoals wij door de aarde voortgebracht. Het is een offer voltrekken waarbij we onszelf de voorkeur geven boven de dingen.” Deze twee citaten komen uit ‘Mémoires d’Hadrien.’

Uitsmijter

En uit ‘Alexis ou le traité du vain combat:’ « Je pleurai à l'idée que la vie fût si simple, et serait si facile si nous étions nous-mêmes assez simples pour l'accepter. » Of : Ik weende bij het idee dat het leven zo simpel was, en zo gemakkelijk zou zijn als we zelf simpel genoeg waren om het te accepteren.