De papiermoloch

De bureaucratie is een monster dat zich voedt met papier, het liefst voorzien van handtekeningen, papieren en stempels.

Zolang je er de juiste papieren in stopt blijft het monster in slaap en berokkent het weinig last, maar er mag geen fout in voorkomen, want dan wordt het monster wakker en gaat het vervelend doen. Het beste is geen slapende honden wakker te maken en tijd en stond te zorgen voor de juiste handtekeningen en stempels.

In vergelijking met vroeger is mijn job als huisarts veel bureaucratischer geworden. We zijn nu de hele tijd bezig met papieren invullen, om bepaalde zorgen terugbetaald of uitgevoerd te krijgen bijvoorbeeld. Of om bepaalde sociale voordelen te verwerven of te behouden. Voor de hulpvrager is dat soms van essentieel belang, dus moeten we proberen dat goed te doen, al is het hoofdschuddend en met frisse tegenzin.

Onmondigheid

Dat is een extra uitdaging als je te maken hebt met een deels ongeletterd publiek, dat gewend is aan mondelinge kennisoverdracht en dat geen kaas gegeten heeft van formulieren en vragenlijsten. Hoe onmondiger de hulpvrager, hoe groter onze verantwoordelijkheid om te proberen aan de juiste touwtjes te trekken voor hen.

Het biedt dan een groot voordeel op de hoogte te zijn van de wetgeving en de reglementen. Die zijn niet van de poes in het medische en sociale bereik waarin we actief zijn, en het wordt steeds erger.

Er zijn zoveel verschillende stelsels die in aanmerking komen om een sociaal voordeel te bekomen. Er zijn altijd handige Harry’s zelfs bij de ongeletterden, die toch alle voordelen op de kop weten te tikken, maar er zijn wellicht nog veel meer mensen die van een bepaald voordeel zouden kunnen genieten, maar dat niet doen omdat ze daar niet van op de hoogte zijn, of vaak ook uit schuld- en schaamtegevoelens. Voor sommigen is het heel moeilijk hun leed onder woorden te brengen.

Recht en onrecht

Wat ik ook vaak zie zijn mensen die recht hebben op iets, wat hun geweigerd is omdat de papieren niet juist zijn ingevuld, of omdat ze met een of andere smoes wandelen zijn gestuurd.

Als de sociale zekerheid voordelen voorziet onder bepaalde voorwaarden, dan moet ze dat voordeel toekennen aan iedereen die aan de voorwaarden voldoet, zonder onderscheid naargelang de persoon. Het is me altijd een bijzonder genoegen als ik dat in orde kan krijgen zeker als het onmondige en hulpbehoevende personen betreft.

Het gaat in tegen mijn rechtvaardigheidsgevoel als er misbruik gemaakt wordt van de zwaktepositie van sommigen, die zich nauwelijks kunnen uitdrukken of die om een of andere reden zich moeilijk inpassen aan de heersende regels, en die soms met een kluitje in het riet worden gestuurd. Zo ken ik nogal wat psychiatrische patiënten die het zeer lastig hebben om zich te schikken in de plichten die ze hebben als ze bepaalde rechten willen genieten.