Komen eten!

In het gezinsleven is het de maaltijd die de dag structureert.

In onze moderne gezinnen wordt de maaltijd steeds minder in groep en met allemaal samen gebruikt. Als beide ouders werken en de kinderen naar school gaan is de kans groot dat elk gezinslid zijn eigen tijdsgebruik moet indelen naargelang de eisen van de school, de buitenschoolse activiteiten, de beroepswerkzaamheden etc. Samen eten zit er dikwijls niet meer in.

Iedereen eet apart, op tijdstippen die zo uitkomen. Gelukkig zijn er de koelkast en de microgolf, in Nederland de magnetron. De gezinsleden communiceren nog met elkaar via plakbriefjes op de koelkastdeur. Ik wil niet in nostalgie vervallen en vroeger was niet noodzakelijk alles beter, maar dat samen aan tafel zitten is teloorgaan en we mogen dat spijtig vinden.

Opgeteerd

Anorexia nervosa is een extreme eetstoornis.

Bij mensen met eetstoornissen is dat structurerende element van de maaltijden, die normaal dienen als ijkpunten in het verloop van elke dag, vaak helemaal weggevallen. Ze onttrekken zich liever aan de gemeenschappelijke maaltijden en het ritme van de voedselopname volgt niet langer het gezinsritme, als dat er nog is, maar verloopt volgens de vereisten van een inwendig proces.

De persoon met anorexia nervosa bijvoorbeeld is vaak elk ritme in het voedselgebruik kwijtgeraakt. Eten of niet, de vraag stelt zich voortdurend en wordt standvastig negatief beantwoord, daar waar de meesten van ons zich alleen maar afvragen wat, maar niet of we gaan eten.

Nu heb ik deze week een heel intens gesprek achter de rug over een ernstig geval van anorexia met de vader van een welgesteld gezin met een dochter die het beeld helemaal vertoont. Vanuit mijn ervaring kon ik hem alleen maar bevestigen dat  anorexia nervosa een zeer moeilijk te behandelen en hardnekkig probleem vormt, omdat het de levenswil aantast. Je kunt geen dwang gebruiken want geweld maakt het alleen maar erger.

Je moet als vader machteloos toezien hoe je kind verschrompelt.

Hulpverlening

Ik vind het op de eerste plaats een pijnlijk verhaal, maar toch ook passionerend. Temeer omdat het om een gevaarlijke aandoening gaat, met ernstige sterftecijfers door uithongering of door zelfmoord. Voor beide ouders is dat verschrikkelijk. Het zijn mensen die hard werken om alles op een rij te krijgen, en die alles onder controle dachten te hebben en dan slaat deze ziekte als het ware als een noodlot toe.

Is er iets aan te doen? Ik denk het wel. Het is bij uitstek iets voor gezinstherapie, omdat het elk gezinslid door de gevolgen aangetast is. Dat betekent nog niet dat het gezin fout in elkaar zit. Vermoedelijk is het beeld samengesteld uit verschillende elementen. Een daarvan is wellicht een erfelijke persoonlijkheidsstoornis van het type borderline. De persoon met anorexia nervosa, tenminste toch in deze casus hetzij met een borderline hetzij met een psychotische inslag behept.

Dat heeft ze van een grootmoeder al lijkt het erop dat het gen een generatie heeft overgeslagen. Dat kan voorvallen, maar de ruimte ontbreekt me hier om er verder op in te gaan.