Rare woorden

Dissociatie is het derde kenmerk van de negen waaraan je borderlinepatiënten zou kunnen herkennen.

Wat ze bedoelen met dissociatie, is een ontkoppeling tussen lichaam en geest, waarbij de geest niet meer ervaart wat het lichaam gewaar wordt, hetgeen vooruit verwijst naar zelfverminking. Daar zullen we het morgen wellicht nog over hebben.

Dissociatie blijkt onder meer ook uit een onwerkelijk gevoel dat je geest uit je lichaam treedt en dat je er op afstand staat naar te kijken, alsof je in een film meespeelde. De geest probeert zich als het ware los te schudden uit de werkelijkheid.

Eigenlijk is dit een verdedigingsmechanisme, en ik kan me niet van de indruk ontdoen, dat heel wat elementen die deel van het beeld uitmaken, eigenlijk berusten op verdedigings- of oplossingsmechanismen die de borderline persoonlijkheid in de loop der jaren heeft aangewend, om op een of andere manier toch orde te scheppen in de chaos van de innerlijke ruimte.

Uittreding

Dissociatiegevoelens heb ik zelf ook wel heb meegemaakt in mijn leven, zeker toen ik adolescent was.

Al die elementen die opgesomd zijn bij de negen kenmerken kun je trouwens in de praktijk geregeld tegenkomen bij adolescenten. Meestal staan die los van elkaar, hetgeen gelukkig dus lang nog niet betekent dat al die adolescenten borderline hebben. Het is veeleer zo dat de borderline persoonlijkheid een verlengde puberteit doormaakt, op basis van een niet aflatende inwendige wanorde en onrust.

Het is pas als meer dan vijf van die kenmerken voorkomen, gedurende voldoende lange tijd dat je van een persoonlijkheidsstoornis mag spreken. Iedereen kan wel een of twee van deze kenmerken vertonen gedurende lange tijd. Of er kunnen een paar weken of maanden in je bestaan zijn dat je dat ook allemaal  wel eens tegelijk meemaakt. Daarom moet je jezelf nog niet tot borderline uitroepen. Wel als het je hele leven lijkt te bepalen, en dat je er niet kunt aan ontkomen.

Impulsiviteit

Eerst doen dan denken.

De borderline persoonlijkheid kan dikwijls erg impulsief reageren, op een intuïtieve manier, soms met indrukwekkende resultaten, want sommigen zijn daar heel goed in. Een beetje zoals Napoleon. Ze kunnen zich ergens in smijten en soms een voordeel rapen voordat anderen de tijd hebben te reageren. Dat is ook het rare, want elke medaille heeft een keerzijde.  

En daar komt iets bij, en nu wijk ik alweer af van de tekst omtrent de negen kenmerken die ik losjes aan het volgen ben. En dat is dat meneer of mevrouw Borderline in die impulsiviteit graag al eens een grens wil verleggen of overschrijden, waarschijnlijk omdat ze die grenzen niet zo zien liggen.

Er is maar weinig nodig om in actie te komen. Shoppen en alle geld uitgeven bijvoorbeeld. In hun nieuwsgierigheid en ongehinderd door grensgevoelens komen ze vroeg of laat in aanraking met alcohol, drugs of kalmeermiddelen. Vreetbuien, roekeloos gedrag, weddenschappen, noem maar op. Of juist het omgekeerde: vasten, zich uitmergelen, wat kan uitmonden in anorexia nervosa. Wat ons weer brengt naar automutilatie, maar dat is weer voor morgen.