Vrij gestorven

Was Francine nu borderline of was ze bipolair?

We zullen daar morgen pas op antwoorden, indien ooit, want we zien er nog niet uit. Het is nu tijd voor een terzijde. Ik heb immers iets anders uit. Ik begon de zondag met mijn leesboek, dat al vele weken meegaat want het is een dikke klepper. Het is nu onverwacht helemaal uit, want ik kijk principieel nooit naar het einde voordat ik ermee klaar ben, en nu bleken er nog tientallen bladzijden bronvermeldingen en dankbetuigingen te komen, waardoor ik aan het einde was voordat ik het door had. Ik was er zeer door geboeid.

Biografie

Ik bedoel de biografie van Sigmund Freud.

Peter Gay is een Amerikaanse schrijver, biograaf  en journalist. Het werk is uitvoerig van bronvermeldingen voorzien, en wetenschappelijk onderbouwd, maar leest desondanks lekker weg. Zo kom je veel te weten, niet alleen over het persoonlijke leven van de stichter en oprichter van de psychoanalyse, maar ook van de manier waarop zijn teksten tot stand zijn gekomen.

Het slot van het boek brengt op een vertederende manier een oude burgerlijke man in beeld die op de vlucht voor de Jodenvervolging, op hoge leeftijd en aan een ongeneeslijke kanker lijdend, nog verkast werd van Wenen naar Londen, nadat Oostenrijk door de nazi’s was overgenomen. Intussen ben je door het lezen van het hele boek aan hem gehecht geraakt, eigenzinnig als hij was en ondanks alle krakeel die er over zijn nalatenschap is gevoerd.

Op het einde zat ik me een bijzonder gevoel van liefde, waar ik eigenlijk wel versteld van sta. Een Freuds voornaamste verdiensten is wellicht dat hij halsstarrig bleef vasthouden aan de seksuele verklaring voor psychische trauma’s, tegen alle kwezelarij in. Daardoor heeft hij de weg voorbereid voor de bevrijding van de seksuele moraal die wij tijdens ons leven hebben meegemaakt.

Levenseinde

Freud is heel lucide gestorven.

Hij heeft er zelf om gevraagd toen het lijden te groot werd, en hij kreeg van zijn dokter een dodelijke dosis morfine toegediend. Hij wilde in vrijheid sterven en was alleen daarom uit Wenen weggegaan. Dat einde maakt het verhaal nog meer vertederend, en ontzagwekkend. Het is een vreemd verhaal trouwens, hoe een club van midden-Europese heren het hele denken over geestesstoornissen op zijn kop zetten.

Om helemaal eerlijk te zijn waren daar van bij het begin ook een aantal vrouwen bij zoals de dochter Anna Freud die eigen naam maakte, maar ook iemand als Lou Andreas-Salomé, of Melanie Klein, of de bijzondere prinses Marie Bonaparte.

Doordat hij vrouwen serieus nam was Freud op zijn tijd vooruit, al zijn er allerlei controverses geweest over de manier waarop zijn gedachtengoed is geëvolueerd, met name over de seksuele oorsprong van de hysterie, die als een typisch vrouwelijke ziekte werd beschouwd.

Ik heb allerlei bedenkingen over de psychoanalyse, en twijfels bij de wetenschappelijkheid van de methode. Ik vind het veeleer een literair fenomeen, zij het een van wereldklasse. Sigmund Freud had de Nobelprijs literatuur moeten krijgen, niet die van Geneeskunde al kon ik Totem en Taboe geen vijf bladzijden volhouden.

Zijn levensverhaal is bijzonder boeiend, en iedereen van harte aanbevolen.