Overschrijdend

Incest is een vorm van grensoverschrijdend gedrag die de grenzen ook verlegt.

Heel wat middelengebruikers die ik heb gevolgd komen vroeg of veeleer laat met een verhaal over grensoverschrijdend gedrag waar ze in hun jeugd het slachtoffer van werden. Het kan een vader, een stiefvader, een oudere broer, een oom of een buur zijn. De daders zijn meestal geen onbekenden die kinderen in een witte bestelwagen sleuren, maar vertrouwde personen, en dat is nu net het grensoverschrijdende aspect ervan in de meer intieme zin.

De opsomming geeft wel een verkeerde indruk, want er zijn ook vrouwelijke daders, misschien minder talrijk dan mannen, maar ze gaan veel subtieler te werk en zijn daarom niet minder schadelijk. Het is iets wat onderbelicht is gebleven, en dat ik een andere keer maar eens moet belichten.

Er is vaak geen sprake van bruut geweld maar van iets anders, dat al even schadelijk is, omdat niet alleen het zelfbeeld beschadigd is, maar ook het vertrouwen in de anderen, en daardoor ook in zichzelf. Wanneer het grondvertrouwen is aangetast, kunnen de gevolgen verwoestend zijn voor de oriëntering die het leven gaat nemen.

Grenzenloos

Doordat een zeer intieme grens is doorbroken, zijn alle grenzen weggevallen.

Je zult dikwijls zien dat het slachtoffer zich schuldig voelt en de dader niet. Deze laatste zal het gebeurde vaak verdoezelen of vergoelijken en een deel van de verantwoordelijkheid bij het slachtoffer leggen. Vanuit het standpunt van de zwakke en door de onderwerping van het kind aan de zo veel grotere capaciteiten tot beïnvloeding van de volwassene, gaat het kind dat ook overnemen, al die schuld en de vereiste geheimhouding.

Want daar wordt de nieuwe grens gelegd: het enige wat nog telt is dat het gebeurde geheim blijft. Het kind heeft geleerd dat je de regels kunt doorbreken en de grenzen overschrijden, als het maar geheim blijft. De dader heeft niet alleen het kind ingewijd in geweld of seks, maar ook in het ongezegde, het onuitspreekbare.

Doorbraak

Misschien kan dat helpen begrijpen hoe het proces verloopt dat leidt naar het ‘adopteren’ van een of andere drug.

Tijdens de experimenteerfase in de adolescentie zal de opgroeiende puber hoe dan ook in contact komen met allerlei middelen. Dat houd je niet tegen. Vele jongeren proberen allerlei, en af en toe is er een die een middel  ontdekt dat het leven schijnt te verbeteren voor die ene persoon. Elke gebruiker valt vroeg of laat voor een bepaald product.

Verslaafd worden is als een relatie die begint met wittebroodsweken, de ‘honeymoon’ in het Engels. Het is een fase van verliefdheid die een  roze schijn op de werkelijkheid legt. Die korte periode in een huwelijk dat je al de voordelen ervan ontdekt en nog geen enkel nadeel.

Dat kan een paar weken of maanden duren maar veel meer zal dat doorgaans niet zijn. Daarna breekt een periode van sleur aan. Door de gewenning is de pret voorbij maar het gebruik geeft ritme aan de tijd, elke dag, of elke week in het geval van weekendgebruik. De drug wordt gebruikt om de tijd in te delen en betekenis te geven.

Slotfase

Tenslotte komt het tot een fase waarin het gebruik niet meer vol te houden is, omdat het teveel kost of teveel schade veroorzaakt. Pas op dat ogenblik ga je overwegen om naar de hulpverlening te stappen. Je moet dan over die grens van het geheim gaan stappen en iemand iets gaan vertellen dat tot het onuitspreekbare behoort. Dit schept natuurlijk angst, zodat velen dat moment blijven uitstellen, tot ze niet meer  anders kunnen. Er zal altijd veel verborgen blijven.