In de diepte

Als een zweer die moet genezen, door een litteken te vormen.

Gebruikers zijn vaak gekwetste zielen. Wanneer iemand grote moeite doet om aan een middel te komen, ook als het duur en verboden is, dan is dat meestal niet voor de pret, maar uit bittere noodzaak.

De persoon is tot de bevinding gekomen, hetgeen niet noodzakelijk strookt met de bevinding van anderen, dat hij of zij beter functioneert door een bepaald middel te gebruiken.

Bij alcohol gaat het meestal om angst, en verder onderzoek zal aan het licht brengen welke angst. We hebben daar al aandacht aan geschonken.

Bij opiaten zoals morfine, en ook heroïne, dat van morfine afgeleid is, kan het om verschillende eigenschappen gaan, omdat deze middelen verschillende werkingen uitoefenen.

Morfine vertoont verschillende werkingen: het is rustgevend, angstwerend, en vooral pijnstillend, maar het werkt anti-psychotisch. Het vermindert met andere woorden de hallucinaties en andere waanverschijnselen.

Onderscheid

Er zijn mensen die het nemen om meer te kunnen werken, en die geen enkele psychiatrische of psychologische hulp verlangen, maar er zijn ook anderen die het middel gebruiken om het inwendig milieu zodanig  te beïnvloeden dat een onaangename geestelijke gewaarwording wordt weggenomen. Veel meer dan gemiddeld kom je hulpvragers tegen die geestelijk ernstig beschadigd zijn of een persoonlijkheidsstoornis vertonen.

Die hebben extra aandacht nodig om gepast te kunnen reageren. Dat is iedere keer anders.

Middelengebruikers zijn lang niet allemaal over eenzelfde kam te scheren. Ik wil hier niet de indruk wekken dat ze allemaal in een paar vierkante categorieën onder te brengen zijn. Ik ben alleen op zoek naar manieren om hen beter te begrijpen.

Diepte

De hulpverlener moet beducht zijn op allerlei vormen van geestelijk lijden die min of meer in de schaduw zijn gebleven zolang het middel zijn verdovende invloed kon blijven uitoefenen, en die aan de oppervlakte komen op het ogenblik dat het gebruik vermindert of stopt.

Als het moeilijk blijkt te zijn het gebruik te beheersen is de kans groot dat een onderliggende oorzaak actief is, die aangepakt moet worden.

Het kan dan bijvoorbeeld om sommige vormen van persoonlijkheidsstoornis gaan, die aangeboren zijn. Daar kan niemand je van af helpen, want je wordt ermee geboren en je gaat ermee dood, en je geeft het misschien door aan je kinderen. Daar mag je zoveel aan sleutelen als je wilt met allerlei psychotherapeutische technieken, je komt er niet doorheen omdat het een fout in de hardware is die je met veranderingen in de software niet kunt verhelpen.

Vaak zal medicatie deel uitmaken van het therapeutisch arsenaal, voor zover die werkt bij ernstige stoornissen.

Zorg op maat

De getroffen hulpvrager kan met de therapeut wel op zoek gaan naar een beter begrip en een proces naar verwerking en aanvaarding toe, dingen die kunnen helpen om ondanks de stoornis toch een menswaardig bestaan op te bouwen.

De zorg voor middelengebruikers zal altijd maatwerk moeten zijn. Meer dan in welke andere populatie ook vinden we in deze groep allerlei vormen van geestelijk lijden die om een gepaste zorgreactie vragen.