Bus komt zo

Inwoners van het Brussels Gewest moeten niet schrikken als ze vandaag mijn tronie zien verschijnen op de lokale televisiezender.

Vandaag is er een televisiejournaliste gekomen voor een interview omtrent de zorg voor middelengebruikers, met name de methadonverstrekking in Brussel. Voor mij is het nog eens de gelegenheid om mijn betrokkenheid bij het onderwerp samengevat op een  rijtje te zetten.

Het is nu net twintig jaar geleden dat ik met methadonsubstitutietherapie begonnen ben, toevallig net toen in ons land een nieuwe fase begon in de behandeling van heroïneverslaving.

In 1994 is er een consensusconferentie geweest met allerlei vertegenwoordigers uit het zorgveld.

De consensus van Santkin

De conclusies daarvan wordt vaak genoemd naar de toenmalige federale minister van gezondheid Santkin.

Daar zijn toen een aantal regels afgesproken. Het voornaamste gevolg was dat methadonverstrekking nuttig en noodzakelijk werd bevonden, iets wat voordien nog wel eens het onderwerp van verhitte discussies was.

Bij gebrek aan enig ander beleidsdocument zijn het die conferentiebesluiten die de verslavingszorg in het algemeen maar vooral de methadonverstrekking in het bijzonder mee vorm hebben gegeven.

In de werkelijkheid berustte de verstrekking bij gebrek aan een beleid vanwege de overheid in Brussel op de private en vaak anonieme inzet van een aantal individuele artsen en apothekers die de zaken in handen namen en voor individuele patiënten oplossingen vonden. Spontaan kwamen vele zorgvragers in de eerste lijn terecht en werden daar geholpen.

Wildgroei

Het resultaat daarvan is beter dan je zou verwachten.

Om doeltreffend te zijn moet de zorg laagdrempelig zijn, toegankelijk, betaalbaar en van een goede zorgkwaliteit. Het Brussels model beantwoordt daaraan al is het misschien meer geluk dan verdienste. Er zijn ook uitwassen geweest door toedoen van de wildgroei, waar destijds paal en perk aan gesteld is door de gerechtelijke instanties.

De zorgverlening is in Brussel op een organische manier vanuit de eerste lijn gegroeid daar hebben ook een aantal gespecialiseerde initiatieven hun plaats in gevonden.

Andere steden hebben gekozen voor andere vormen van beleid, met als meest bekende karikatuur de methadonbus in Amsterdam en wellicht andere Nederlandse steden.

Aan dat model zijn naast allerlei voordelen ook nadelen verbonden zoals de stigmatisering, de gettovorming, de relatieve strengheid van de voorwaarden etc. Ik ben in die beginjaren eens gaan kijken in Nederland waar we met een aantal artsen en hulpverleners een bezoek mochten brengen aan de voorzieningen die daar waren.

Onderzoek

Het Nederlandse model heeft echter het voordeel van de duidelijkheid, zeg maar transparantie.

Doordat een en ander gestructureerd verloopt, weet je wat er gebeurt en kun je evoluties op de voet volgen. Wij in België wisten eigenlijk niets van pakweg de epidemiologie, noch van de omvang van de zorgverlening op het gebied van middelengebruik. Ik vraag me af of we er intussen veel meer van weten, en of er nu meer onderzoek gebeurt. In vergelijking met de omringende landen steekt ons land vaak ongunstig af doordat we minder onderzoek uitvoeren en publiceren op een aantal gebieden waar dit er een van is.

Er zouden wellicht meer inspanningen moeten komen om de zorg voor middelengebruikers in de eerste lijn te ondersteunen.