Wil jij ook een verhaal schrijven met een historische achtergrond, maar weet je niet waar te beginnen? Lees dan mijn interview met Dirk van Babylon, auteur van de historische roman ‘Miguel Molinos, de laatste ketter’.

Stel, ik wil een historische roman schrijven. Waar begin ik?

“Ten eerste, kies een personage over wie nog niet zo veel geschreven is, Zo krijg je de unieke kans hebt om zelf veel in te vullen. Zo niet, dien je een nieuwe invalshoek te vinden. Ten tweede, kies een personage, gebeurtenis of tijdperk waarmee je een bepaalde affiniteit hebt.

Vervolgens moet je je in het onderwerp vastbijten en daar alles over willen weten. Ik vergelijk dit proces met het ontmoeten van iemand nieuw in je leven. Je weet op voorhand niet waar je met die persoon zult uitkomen. Na een eerste enthousiasme kan het zijn dat je erachter komt dat hij of zij tegenvalt of dat de dingen niet zijn zoals ze lijken. Anderzijds kan je met iemand in contact komen van wie je steeds nieuwe dingen ontdekt. Dat is in mijn geval met Molinos zo geweest. Meer en meer vond ik aspecten van die persoon die me fascineerden.”

Hoe ben je eigenlijk bij een personage als Molinos terechtgekomen?

“Zo ergens rond het jaar 1990 tikte ik op het Ladeuzeplein in Leuven, bij een uitverkoop van gebruikte boeken van de universiteitsbibliotheek, een boek op de kop dat me niet los zou laten. Het ging om een congresverslag uit de jaren 50 waarin een bijdrage stond van de jezuïet Paul Dudon s.j. (1859-1941) over Miguel Molinos (1628-1696.) Zijn proces dat van 1685 tot 1687 duurde, hield Europa in de ban en werd gevoerd door de Heilige Romeinse Inquisitie, niet te verwarren met de Spaanse Inquisitie die in Spanje huishield. Molinos is de laatste ketter die veroordeeld werd.

Het proces speelde zich toentertijd af in Rome waar Molinos jarenlang een succesvol leven heeft geleid. Hij kende allerlei bekende mensen, hij was kind aan huis bij de paus en hij was de biechtvader van Christina van Zweden, die in Rome vertoefde.

Wat vind jij nu zo boeiend aan Molinos?

“Het feit dat Molinos eerst zo hoog in aanzien stond en toch van zijn voetstuk valt, in een sfeer van morele ambiguïteit. Dat boeit mij wel. Is hij slachtoffer of dader? Hij werd ook van seksuele losbandigheid beschuldigd, maar of dat waar is weten we niet. Daarnaast was hij een autoriteit op het vlak van meditatie, waarvan we het nut later ook in de psychologie zijn gaan ontdekken. Meditatie kan namelijk mensen helpen die met psychische problemen kampen. De meditatie heeft ook iets dubbelzinnigs. Aan de ene kant heeft die in mijn leven een positieve rol gespeeld, aan de andere kant is er ook iets duivels en rebels aan. Iets dat aan de macht ontsnapt.”

Nu, je hebt een personage gevonden waarover je wilt schrijven. Wat is dan de volgende stap?

“Dan begint de research: je verzamelt snippers informatie en plaatst die in een bouwwerk. Dat kan lang duren. In mijn geval heb ik er zo’n 25 jaar over gedaan. Ik was er natuurlijk niet voltijds mee bezig. Omschrijf het tijdskader waarin je personage heeft geleefd. Hoe leefde de bevolking toen, hoe aten ze, hoe kleedden ze zich, wat waren de politieke verhoudingen, de moraal, de zeden, de modes enz.?

Daarnaast speelt de culturele omgeving een essentiële rol: welke andere bekende personen waren op dat moment aanwezig in de stad of het land waar je personage leefde, enz. In het geval van mijn boek kwam ik automatisch uit bij Christina van Zweden. Zij werd als kind van zes jaar koning (en niet koningin merkwaardigerwijs) van het protestantse Zweden. Haar positie werd daar onmogelijk toen ze katholiek werd. Ze deed troonsafstand, zwierf een tijd door Europa om zich uiteindelijk in Rome te vestigen. Een boeiende vrouw, die heel onafhankelijk was en zich zeer bewust was van haar koninklijke rang en stand.

Molinos, daarentegen, was van bescheiden komaf en is er toch in geslaagd een bepaalde status te verwerven binnen de culturele elite van die tijd die bezeten was van de sociale status. Daarnaast was hij een succesvol auteur. Zijn boek is herhaalde malen herdrukt en vertaald in het Spaans, Frans, Duits en Engels. Toch is hij van zijn voetstuk gevallen en dat maakt zijn verhaal zo boeiend. Je kunt alle gebeurtenissen van verschillende kanten gaan bekijken en je hebt nooit het gevoel dat je er alles van weet.”

Je bent je onderzoek gestart in de jaren ’90. Toen was een belangrijke bron als het internet nog niet zo ingeburgerd als nu…

“Dat klopt, dus heb ik mijn toevlucht gezocht tot bibliotheken en tot tweedehandsboekenmarkten en antiquariaten. Ik ben ook naar Italië geweest waar ik onder andere een monografie over het leven in de zeventiende eeuw gevonden heb. In Rome ontdekte ik bijvoorbeeld dat er veel Vlamingen en Nederlanders woonden en werkten in de kunstenaarswereld.”

Jij hebt een historische roman geschreven. Er is nog een verschil met een historisch artikel of een historische biografie?

“Ja, dat klopt. Ik heb ervoor gekozen om bepaalde elementen aan het verhaal toe te voegen die misschien niet helemaal historisch correct zijn, maar wel bijdragen aan het theatrale effect van het boek. Dat is het spanningsveld waarin je je bevindt als auteur: ga ik alles vertellen zoals het was of ga ik bepaalde dingen romantiseren? Dat is ook de reden waarom mensen een boek lezen: meestal zijn ze niet op zoek naar een droge opsomming van feiten, maar wel naar het verhaal achter de feiten.”

Je moet dus als auteur van een historische roman wel over een goede portie verbeelding beschikken?

“Nu, dat is een keuze die je maakt. Je kunt er als auteur voor kiezen om puur op het historische vlak te blijven en het personage waarheidsgetrouw neerzetten. Sommige lezers zijn daarnaar op zoek. Anderzijds kun je ervoor kiezen om er meer een roman van te maken. Je kiest er dan voor om het fictiegedeelte meer uit te werken en om een psychologische tekening van het personage neer te zetten. Ik heb ervoor gekozen om een stuk fictie toe te voegen. Wat er bijvoorbeeld gebeurd is toen Molinos in de gevangenis zat, weet niemand. Ik heb die episode dan – bij gebrek aan historische bewijzen – zelf ingevuld. Het personage van het slaafje bijvoorbeeld heb ik zelf bedacht. Dat is ook het leuke van historische romans: de historische waarheid naadloos met je eigen verzinsels vermengen zonder dat de lezer er erg in heeft.”

Uiteindelijk heb je je manuscript aangeboden bij de uitgeverij?

“Ja, Manteau had interesse, maar ze stelden allerlei eisen en ik moest het manuscript herschrijven. Dat heb ik gedaan en uiteindelijk hebben ze het dan toch niet uitgegeven. Al mijn moeite was dus voor niets geweest, maar daar moet je als schrijver kunnen mee omgaan. Het is dus een avontuur geweest met vallen en opstaan. Uiteindelijk heb ik mijn roman in eigen beheer uitgegeven met hulp van Patrick Bernauw en de Scriptomanen v.z.w..”

Heb je nog tips voor mensen die een historische roman willen schrijven?

“Begin met de keuze van een personage, een moment of een gebeurtenis. Van die keuze hangt alles af. Ten tweede, moet je je goed inlezen. Vervolgens bedenk je een ‘unique selling point’: vind een nieuwe invalshoek voor je verhaal. Bedenk een mise en scéne. Wie is de verteller en welk standpunt neemt hij of zij in?

In tegenstelling met een website is een boek altijd beperkt in aantal bladzijden. Bij een moderne uitgeverij heb je een bestek van ongeveer 200 pagina’s. Is een boek te lang, dan kost het te veel voor de uitgeverij om het te maken en voor de lezer om het te kopen. Dat is een commerciële overweging waar je als schrijver rekening moet mee houden als je met een uitgeverij in zee gaat. Dan moet je bepaalde principes opzijzetten vanwege handelsbelangen.”

Nog een laatste vraag: denk je dat iedereen een historische roman kan schrijven?

“Ja, maar je moet wel over bepaalde talenten beschikken. Zo is het handig dat je accuraat oude bronnen kunt raadplegen en interpreteren. Het is een pluspunt als je over een goede talenkennis beschikt. Over Molinos is in alle talen van die tijd gepubliceerd. Vaak krijg je in een andere taal een heel ander beeld. Dat kun je dan tegenover elkaar afzetten. Trek voldoende tijd uit voor de research en blijf altijd kritisch.”