Kristallnacht – Een nacht waarop alles brak

“The sad truth is that most evil is done by people who never make up their minds to be good or evil.” – Hannah Arendt 

Hannah Arendt, Duitstalige Joodse filosofe die schreef over Die Banalität des Bösen (°1906-†1975)

November 1938.

De zeventienjarige Herschel Grynszpan verblijft al een tijd bij zijn oom in Parijs. Hij maakt deel uit van de groep Joden die Duitsland ontvluchtte na 1933, toen Adolf Hitler aan de macht kwam en verschillende racistische maatregelen nam die het leven van het het Joodse volk zuur maakten.

Steeds meer.

De levenstoestand in Duitsland wordt voor Joden verschrikkelijk erbarmelijk. Na de Neurenbergerwetten in 1935 verliezen Joden hun burgerrechten. Voor Hitler gaat het allemaal niet snel genoeg. Hij  geeft zijn ‘ontjodingsstragegie’ (naar analogie van ontluizing) een boost door de Pools-Duitse Joden uit het land te zetten. Families worden verplicht om hun thuis te verlaten, met slechts één reiskoffer.

De vluchtelingen verblijven aan de Poolse grens, wachtend op toegang in Polen. Er is geen onderdak of voedsel beschikbaar.

Velen sterven aan ontbering.

Wanneer Grynszpan dit via een brief leest, wordt hij woedend.

Hij rent naar de Duitse ambassade in Parijs,

licht zijn pistool,

en knalt er de Duitse diplomaat Ernst vom Rath koelbloedig neer. 

Herschel Grynszpan bij zijn arrestatie op 7 november 1938 – bron: Wikipedia.org

Een schot weerklinkt in Parijs.

Hitlers rechterhand valt levensloos neer.

En dit is voor de nationaalsocialisten een vrijkaart om een pogrom te starten. De moord op vom Rath zien de nationaalsocialisten als ‘de druppel’. Ze beweren dat de Joden het geweld zelf uitlokken. Een beledigde Hitler beveelt Goebbels om meer geweld tegen het Joodse volk te gebruiken. Ze moeten zo snel mogelijk uit het ‘Dritte Reich’. 

Goebbels heeft het begrepen, werkt een plan uit en geeft het bevel. 

Niet veel later staan duizenden synagogen, winkels en bedrijven in vuur en vlam.

Politieagenten en omstaanders kijken schaapachtig toe.

De lugubere nacht van negen op tien november zweet onder de vlammen die gewelddadig aan alle prachtige synagogen en gebouwen likken.

Joden vluchtten, komen om door geweld of door de vlammen, of plegen zelfmoord.

Ze besluiten hun leven stop te zetten omdat er geen toekomst meer is voor ‘hun soort’.

Het was een eerste grootste geweldpleging tegen de Joden in Nazi-Duitsland. Een explosie na jarenlange haat en pesterijen naar de Joden toe.

Een prelude naar vernietiging.

Een stap richting onvoorspelbaar barbaars gedrag. 

Het heeft bijna tot de jaren tachtig geduurd vooraleer de Kristallnacht bespreekbaar werd. “Müssen Sie ja immer alte Kammellen wieder aufwärmen,” antwoordt een gefrustreerde Duitser als hem in 1968 gevraagd wordt of hij weet wat de Kristallnacht was. Een andere man wandelt zelfs gewoon weg als hij die vraag hoort.

Er heerste lange tijd gevoelens van schuld en schaamte bij een groot deel van de Duitse bevolking. Niet enkel over de Kristallnacht, maar over de hele geschiedenis van de jodenvervolging. Velen “haben es nicht gewußt“, velen zwegen stil uit angst, tijdens, en na de Tweede Wereldoorlog.

Er waren geruchten, maar de angstige ogen van de getuigen sloten en de monden stonden stil.

We moeten beseffen dat de jodenvervolging nog een jong trauma is.

Een open wonde die niet opnieuw mag gaan bloeden.

We moeten beseffen, ook, dat de schuld bij nationaalsocialisten ligt, niet bij alle Duitsers.

We moeten zeker beseffen, dat het nationaalsocialisme nog niet uitgeroeid is en nog steeds bestreden moet worden. Carnavalskarikaturen, moppen over de Tweede Wereldoorlog, nazistische uitspraken… zijn weerzinwekkend en gevaarlijk.

Ondoordacht en antisemitistisch. 

Verwerpelijk.

Gaat een verbod op zulke zaken dan in tegen vrije meningsuiting? Ja.

Ja, en da’s noodzakelijk.

Want ze doen ons vergeten dat we allemaal op dezelfde manier geboren worden en op dezelfde manier sterven. Dat we allemaal gewoon… gelijk zijn.

Geen enkele hypocriet,

Geen enkele groepering,

En geen enkele wet

… moet bepalen wie beter is dan wie.

H.B.

Onderwerp: Kristallnacht – een nacht waarop alles brak