Geraffineerd racisme

Geraffineerd racisme

Rassensegregatie.

De twee vorige ‘kalenderblogs’ gingen er ook al over. Het onderscheiden van verschillende ‘mensenrassen’, meestal vertrekkend vanuit een superioriteitsgevoel. Het idee dat we niet allemaal gelijk zijn.

Enkele jaren geleden ontstond er in onze contreien een immense discussie: het zwartepietendebat.

Lange tijd, toen de multiculturele samenleving nog niet echt een ding was, werd Zwarte Piet als een trouwe knecht van de Sint gezien.

Maar waarom was ie zwart?

Dat kwam door het roet. De knecht sprong door de schoorsteen om pakjes aan de schouw te kunnen zetten en het glaasje sap dat je klaargezet had leeg te drinken.

En na al die jaren… was zijn huid pekzwart geworden.

Roet.

Waarom dan zo’n probleem?

In de groeiende interculturele samenleving liep het zo dat er niet enkel blanke kindjes meer in de klas zaten. Er kwamen migranten achter de schoolbanken te zitten… sommigen met een andere huidskleur, sommigen met een andere taal, sommigen met andere gewoontes dan die van de blanken. Allemaal kind, hier en daar verschillen.

En dat wakkerde de discussie aan.

Zwarte Piet, een knecht, kwam steeds racistischer over.

Maar… het roet is toch geen huidskleur?

Klopt.

Waarom is het typetje dan racistisch?

Wel,

enkele eeuwen geleden, voerde het personage Jim Crow – in de traditie van de blackface – volgend toneeltje uit:

 

Nou ja… de felgekleurde lippen en het kroeshaar…

De blackface is een Amerikaans verschijnsel uit de negentiende eeuw en verwijst naar het zwart verven van het gezicht voor theatervoorstellingen. In die tijd werd er een gigantisch onderscheid gemaakt tussen Amerikaans en Afro-Amerikaans. Die laatsten, dat waren zwarten die uit de slavernij kwamen. Ze waren in Amerika om te werken, niet om een leven op te bouwen.

Rechten? Die hadden ze niet.

Meespelen in theatervoorstellingen mochten ze dan ook niet, dat was iets voor de witte Amerikaan. Met gebrande kurk werd zijn witte huid zwart geverfd zodat hij een zwarte kon uitbeelden. De lippen werden licht gelaten om een opvallend contrast te creëren. Een pruik van kroeshaar op het hoofd, een strik of een bef rond de hals, losse kleren… en het typetje over een plantageslaaf was geboren.

In 1828 kreeg het typetje een naam: Jim Crow. Oorspronkelijk een personage uit een voorstelling, al snel een overkoepelende term voor alle blackface-personages, en uiteindelijk zelfs de naam voor de wetten die wit en zwart van elkaar zouden scheiden tot de jaren zestig van de vorige eeuw, de Jim Crow-wetten.

Racistisch – en weerzinwekkend – tot en met.

 

Thomas Rice as Jim Crow

Een dansende Jim Crow. Bron: Wikipedia

Sint & Piet

Sint & Piet. Bron: Wikimedia Commons

Ja, dat was in Amerika…

Hmm…

In 1848 vond de blackface-traditie echter ook zijn ingang in Europa.

Rond diezelfde periode doet de Sint met zijn zwarte knecht voor het eerst zijn tocht langs de huizen van alle brave kindertjes. Van een boeman die de kinderen voor gek hield was al langer sprake, maar pas in de tweede helft van de negentiende eeuw krijgt hij het uiterlijk van een knecht met een donkere (of donker geworden) huid.

Op de felle kleuren na, komt de kledingstijl (in tegenstelling tot de grimage en het haar) van zwarte piet niet overeen met die van de blackfaces. Zijn outfit oogt Spaans. Een oorbelletje, hakschoentjes, broekkousen… herinnert aan de pages, de Spaanse bedienden. Veel pages in schilderijen zijn donker van huid. Het ging dan om Moren die rijke Spaanse gezinnen moesten bedienen. Een – met andere woorden – Spaanse knecht met een donkere huid.

Hoe we het ook draaien of keren, de knecht van de goede oude Sint heeft een lange geschiedenis achter zich. We zeggen dat zijn huid zwart zit van het roet, en doen onze ogen toe voor de spierwitte kraag die hij vlak onder zijn pekzwarte nek draagt. We zeggen dat het niks te maken heeft met het racistische verleden, maar doen onze ogen toe voor een zekere overlap met bepaalde figuren en verschijnsels.

Dus ja…

Breken we een traditie door de zwartepietendiscussie?

Ja.

Maar in een veranderede, multiculturele wereld is het hypocriet om vast te blijven houden aan een eeuwenoude cultuur, uit een maatschappij (of maatschappijen) die amper op de onze lijkt (lijken).

Laten we het nuchter bekijken: een roetpiet ziet er veel meer schoorsteenduiker uit dan een pekzwarte knecht met een witte kraag.

Een knecht van de Sint hoeft niet op een Moor of een blackface te lijken.

Al liep ie in een berenpak rond,

alle ukkies zouden blij zijn die pakjesbezorger en z’n helper te zien.

 

Doorzoek de site

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Search in posts
Search in pages

Door Hanna

6 december 2022

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *