Categorisch

Imperatief

De conventie van Genève van 1951 omtrent vluchtelingenopvang is een mijlpaal in de geschiedenis. Het is een toppunt van beschaving vanwege de mogendheden, die tot bezinning kwamen na het grote schandaal; dat het midden van de twintigste eeuw teistert en overheerst: de holocaust als uiterste consequentie van een vernietigingsbeleid dat erop gericht was een volk in zijn geheel uit te roeien en de rest van de wereld te onderwerpen.

We mogen dat nooit vergeten, en dat is wat we de laatste jaren desalniettemin aan het doen zijn, vrees ik. De uitslag van de tweede wereldoorlog legde de kaarten voor de zogenaamde koude oorlog, die in zekere zin mijn hele jeugd heeft overheerst. De Rus stond in Duitsland. De hele tweede helft van de twintigste eeuw heeft dat een bepalende rol heeft gespeeld in de internationale politiek.

Ook de huidige conflicten in het Nabije en Midden-Oosten, te beginnen met Israël zijn op die naoorlogse geschiedenis terug te voeren. Vandaag zijn we zeventig jaar later en zien we de oorlog in Syrië als de verderzetting van de koude oorlog met nog meer dodelijke middelen, tot het gebruik van gifgas toe. Zijn we dan de les uit de eerste wereldoorlog vergeten? Dat het gebruik van zulke verschrikkelijke wapens in alle omstandigheden moreel verwerpelijk is, en derhalve nooit moreel goed te keuren.

Wat ons brengt bij zedelijkheid. Wat zijn we onszelf en de anderen verschuldigd? Voor vele mensen wortelt de morele overtuiging in hun godsdienst, wat heel goed is, daar elke godsdienst onrecht verbiedt. Degenen die zweren bij de Verlichting kunnen niet voorbij Kant omheen, die in zijn categorische imperatief stelt, kort door de bocht genomen, dat de moraal berust op “het inzicht dat ik geen gedrag moet vertonen, waarvan zal blijken, als iedereen hetzelfde doet, dat het uiteindelijk schadelijk is voor allen samen.”

We gaan als menselijke ras hardhandig om, met onze unieke planeet, en ook met elkaar, zoals de geschiedenis van vorige eeuw uitwijst, en deze is ook al goed begonnen. We mogen nooit meer rassenwaan of andersoortige uitsluiting of discriminatie toelaten. Geen enkele reden is goed genoeg om de gelijkwaardigheid tussen alle mensen te veronachtzamen.

---