Sprokkelmaand: benadering

Tranches de vie

Ssst, Adriaan ligt te slapen, terwijl ik dit schrijf.

Hij mag niet wakker worden voor het zes uur is, want hij moet rusten voor de reis. Hoe het zover kunnen komen is, dat hij nu in mijn bed ligt te sluimeren, dat is een lang verhaal. Hij nam weer contact op, na jaren, op een bijzonder moment, net toen Ibrahim opgenomen was.

Breedbeeldopname

Flashback naar het psychiatrisch instituut:

De instelling voor geesteszieken bestaat uit paviljoenen die in een groen park neergepoot zijn, met maximaal een verdieping, om de ingezetenen niet op het idee te brengen, uit hoge vensters naar beneden te springen, die hoe dan ook niet open kunnen. Ibrahim was er opgesloten en had zijn eigen angstvallig schone kamer op het gelijkvloers.

Het vormde een bijkomende geruststelling. De bevolking van het onderbewuste paviljoen oogde weinig bemoedigend. Een uitgeleefde stam Neanderthalers uit het vroegste tandartsloze tijdperk, die schuddend en trillend in vertraagde opname door de gang krioelde, geholpen door de vangrail, en die bij etenstijden samenhokte bij de ruif van de refter.

Wat was het toch een oord van vernedering en van versterving en van slechte adem, waar veel gerookt werd. Het Walhalla, seconden na de Godendeemstering. Ibrahim is samenzweerderig, bakt zoete broodjes, en is tot alles bereid om er weer weg te komen, maar bij behoudt hoe dan ook die wilde blik in de ogen, waaraan je kunt zien dat hij er niets van meent.

Het was een verdeemoediging, ernaartoe te gaan. Tot in je gewrichten en gebeente geteisterd, ging je, na het teleurstellende bezoek aan je kranke echtgenoot, ontsteld weer naar huis, zonder veel vooruitzicht op verbetering. Wat kun je nog doen? Lang mediteren, om de gebeurtenissen nog eens te overwegen en in te delen, in een map verbijstering en een schrift onthutsing, en op te bergen in de donkere winter van het hart.

Ziedaar wat overblijft van wat ooit mijn man is geweest. Wij verwijderen ons van elkaar en het is alsof het licht zelve zich verduisterde. Ik kan in hem, van wie ik zoveel gehouden heb, geen verlichting meer ontdekken, en ik begeef me op de weg van de aanvaarding, van het uit elkander gaan, maar dat zal nog veel voeten in de aarde hebben.

Het is een herinnering geworden, los geworteld in rul zand. Ik zit nu gelukkig alleen en zonder jou mijn hunkering te bederven. Ik was behoorlijk van de kook in die dagen. Het slechte nieuws kwam me de strot uit. Met mijn mystieke inslag vond ik het niet van betekenis ontbloot dat daar ineens die jongeman belde, Adriaan, die ik meer dan tien jaar niet meer had gezien, de laatste keer toen hij goed elf jaar of zoiets was.

Adriaan

Hij is nu meer dan twintig, geschapen als een Griekse God, groter dan ik, met een slank en nauwkeurig gedefinieerd lichaam, een paar hoogblonde haarkrullen op de borst, symmetrisch en evenwichtig gebouwd. Een beetje Cowboy Henk, die zich plastisch omvormt tot een mooi en vredig zoontje, zoals hij daar zo schattig op mijn matras te snurken ligt.

Gelukkig heb ik hem zover gekregen dat hij zich te rusten begaf, nadat ik hem nog een verhaaltje heb verteld. Zo kan ik even bijkomen na de geweldige avond die ik met hem hier thuis heb beleefd. Af en toe ga ik eens naar hem kijken. Heeft hij dan nooit een vader gekend die naast zijn bed kwam zitten, en hem een verhaaltje las?

Heeft niemand hem ooit liefgehad zoals hij is, op en top Adriaan? Wellicht niet. Zo opgewonden bleef hij tot het laatste, maar laat er geen misverstand ontstaan. Adriaan is een apart zoontje dat met het internet niets te maken heeft en die ik nooit in bad heb gestopt.

Het is een jongen die volmaakt heteroseksueel is, jong en aantrekkelijk, en kwetsbaar. Een klasse op zich, en de papa respecteert dat. Ik heb hem nooit gewassen, dus hij komt niet in de badkamerstatistieken voor, maar hij is mij zeer nabij, in hart en nieren. En hij komt altijd weer, als de kat in het liedje.

We schelen een kwarteeuw in jaren en zijn in alles elkanders tegendeel, maar toch is het een spannende wisselwerking. Ineens zit hij daar aan mijn tafel en we drinken thee en we kregen een lichte ruzie over de lengte van het touwtje aan een van de theezakjes. Tijdens het gesprek, dat uren duurde, kwam het allemaal weer terug hoe hij was, vroeger.

Haantje de voorste, maar zich steeds stotend en kwetsend, een jongetje dat geen grenzen zag liggen.

Adriaan als kind

Met vroeger bedoel ik heel erg veel vroeger, toen hij nog een kind was.

Toen was hij een bloedmooi blond jongetje van tien. Een spring in ’t veld met onstuimig opborrelende impulsen, en dat tegen de achtergrond van de vroege jaren negentig. Ik moet vooraan in de dertig geweest zijn. Adriaantje was nog een asblond woelwater met franke oogjes en een schelmse glimlach, een Dennis the Menace, een buitelende bengel die door zijn moeder nauwelijks in toom kon worden gehouden.

Van bij de eerste dag maakte dit stuurloze kind een onuitwisbare indruk op me, en scheen er tussen ons een band te ontstaan die onverslijtbaar is gebleken, genoeg om hem er toe te brengen, contact op te nemen, nu we allebei volwassen zijn geworden. Hij heeft zich ontwikkeld tot een knappe jonge man, met grote handen en met grote ogen die me aankijken, en de blik niet afslaan.

En ergens in die man zit ook nog die woelwater van toen. Hij is hetero en ik ben homo. Ik zeg het er maar extra bij, omdat het een stuk van de spanning verklaart. Een grote aantrekkingskracht, maar ook uitgezette bakens, die niet overschreden mogen worden.

De grenzen waren nog scherper getrokken, toen hij nog een kind was, en ik me vroeg me op een goede dag af, of de aantrekkingskracht die hij op me uitoefende, wel paste in de verhouding tussen een kind en een volwassene.

Het was pijnlijk. Aan de ene kant wilde ik me graag vaderlijk gedragen, aan de andere kant waren er ook erotische ondertonen die me verontrustten. Ik sprak er toen over met zijn moeder, die meteen alle contact verbrak, nog voor ik kon zeggen, dat ik mijn driften in toom hoopte te houden. Misschien was dat toen wel het verstandigste, want zo een dingen mogen niet uit controle geraken.

Het deed wel pijn. Maar toch, nu hij weer terug is, als volwassene, en in mijn bed slaapt, vanavond, zonder dat ik aan hem mag komen, terwijl ik nog een beetje na zit te dieselen aan het schermpje, toch voel ik me best altijd wel een beetje de papa. Dan wil ik hem geestelijk koesteren en beschermen en tegelijk opvoeden en begiftigen met heilig vuur. Dan wil ik Adriaan omgeven met zorgen en goede raad.

Het zijn mijn eigen fantasmen. Maar er is nog meer aan de hand. Zijn vertoog vervulde me met heimwee, en terugverlangen naar die speciale vriendschap, die in die vroegere jaren heeft bestaan tussen zijn moeder en mezelf, tot het fatale telefoongesprek plaatsgreep. Een sterke vrouw met een goede carrière en een krachtige persoonlijkheid.

Het gebeurde in de spaarzame geluksjaren die Ibrahim en ik samen hebben gekend. We waren onafscheidelijk. We kwamen op televisie en hebben van vijftien minuten bekendheid genoten in dat tijdsgewricht. Ja, wat een tijd. Het kon niet op. Mijn echtgenoot functioneerde nog redelijk en we hadden vooruitzichten.

De zaak groeide en bloeide en we konden nieuwe plannen maken. Maar laat ik vooral niet over vroeger beginnen. Er is intussen veel gebeurd, met Adriaan zoals met mij. Ik besef plotsklaps een alleenstaande oude nicht te zijn, met slechte levensgewoonten, en overgevoelig voor mystieke ervaringen.

Adriaan is een sportieve jonge man geworden, opgeleverd met alles er op en eraan. Hij heeft nog steeds die wilde blik, maar ondanks alles is hij gelouterd en heeft hij veel bijgeleerd. Hij is me ook fysiek heel dicht tegemoet gekomen. Hij omhelst me als hij binnenkomt. Hij pakt mijn hand tijdens zijn uitleg, of hij stoot in het voorbijgaan tegen me aan.

De hele avond leek het alsof hij zich van mijn aandacht meester wilde maken. Mijn blikveld overheersen. En altijd weer probeerde hij om in het middelpunt van mijn belangstelling te staan. Lichamelijk stelt hij zich voortdurend tussen mij en de muren op en neemt hij alle ruimte in. Af en toe is hij dubbelzinnig.

Toch is er ook iets veranderd. Luisteren is niet altijd waar hij het beste in was. Maar nu! Hij luistert veel beter dan vroeger. Telkens weer zijn daar die ogen die me aankijken en me schijnen te ondervragen, onderstreept door een schuin glimlachje of een grijns. Ik kan niet ontkennen dat het een opwindend effect op me heeft.

Ik zou hem wel kunnen zoenen, maar daar mag ik niet aan beginnen, want dan houd ik het misschien niet meer in. Ik kan maar beter mijn mond houden, al kan ik niet genoeg krijgen van de mooie man die hij geworden is, met een rank atletisch figuur. Adonis, een spetter die een ravage aan kan richten onder de vrouwen als hij dat wil, en we mogen redelijk veronderstellen, dat dit geregeld gebeurt.

Navraag levert op dat dit inderdaad het geval is. Het is ook zijn leven natuurlijk, en wie ben ik, dat ik zou kunnen concurreren met de jonge meiden van nu, vol levenssap en met lege hoofden. Navelpiercings, lage jeans. Geitenklap met bakvislucht.

Ik kan me goed voorstellen dat alle vrouwen van de hele wereld zich willen onderwerpen aan dat grote lichaam met die lange armen, dat daar nu neerligt. De hele Adriaan, die zo-even krakend nog op een van mijn kostbare stoelen zat.

Hij praatte en gebaarde, en vertelde zonder ophouden over hoe het toen was en hoe het nu is, en wat er intussen allemaal gebeurd is. Ik kan er niet over uit. Die onwasbare jongen die zichtbaar wordt bestormd door zijn hormonale uitbarstingen, en die de uitgeschreven procedures komt doorkruisen. Dat onaanraakbare lichaam dat nu ligt te slapen op mijn enige matras.

Van de weeromstuit begin ik weer te peinzen aan zijn niet zo alledaagse levensloop. Van het ene subtropische land naar het andere gevlogen, de laatste jaren. Hij wil altijd reizen, en altijd nieuwe plannen voor iets anders. Als dat maar goed afloopt.

Waanzin

“Ik was een adhd kindje.”

De letters adhd staan voor de Engelse woorden Attention Deficit Hypercinetic Disorder. Dit zijn veel moeilijke woorden. Ik noem het nog altijd graag hyperkinetisch gedrag, omdat zovele mensen het woord hebben gehoord en het beeld herkennen, van een kind dat niet stil zit.

Hij was een druk kind, om kort te gaan. Nu is Adriaan nog steeds druk. Op het randje van psychotisch. Altijd heel erg intens bezig met zijn ruimte innemende persoonlijkheid, dat wel, wat toen al opviel, dat felle en dat heftige, dat ik niet kon verklaren.

Het was in die tijd nog niet zo gewoon, adhd kinderen als het nu is. Ze hadden het nog over minimal brain damage of mbd in de literatuur. De theorie was eerst dat het om hersenbeschadigde kinderen ging met een geboorteletsel. Ik denk dat het lekkende membranen zijn, waar elektrolyten doorheen sijpelen en de natriumpompen dol draaien, en het is vaak erfelijk. Meer wil ik daar niet over kwijt. Het zou ons te ver voeren.

Is dit een vorm van waan of waanzin? Is het te genezen of te behandelen? Door de ontstane begripsverwarring was de genees- en heelkundige wereld eerst moeilijk te overtuigen van het bestaan van de overactieve kinderstoornis. Het kostte heel wat overredingskracht vanwege de moeder van Adriaan, met inzet van al haar moederlijke krachten, om er voor te zorgen dat de hulpverlening met de juiste zorg voor de pinnen kwam, voor het lastige zoontje, toen het niet goed met hem ging.

Een verstandige en nadenkende moeder, die zich terecht veel zorgen maakte over haar vreemde welp, die ze hoe dan ook als een leeuwin verdedigd heeft, dat mogen we niet vergeten, met alle mogelijke offers die dat van haar heeft gevergd. Al heeft ze daar wellicht aan getwijfeld, toen, het is wel ergens goed voor geweest.

Kleine Jan

Dat moeilijke jongetje van toen, dat rotjochie van tien tot elf, is niet verdwenen.

Het is niet in rook opgegaan. Het ligt daar wezenlijk te snurken op mijn matras, uitgeplooid tot een heuse volwassene, en ik ben de bewaarder van zijn geheimen, en ik koester zijn vertrouwen. Er kan nog veel aan de kwaliteitszorg verbeterd worden. De pijn is deels uitgesproken, daarom niet uitgewist, tijdens het gesprek dat we hielden.

Het werd een wederzijdse biecht. Heel wat levenssneden zijn vanavond aan bod gekomen en we draaiden rare liedjes. Foute muziek. Zoals in het lied dat aanvangt met de woorden:

“Kleine Jan had een konijntje, dat zijn beste vriendje was.” Zo begint een ernstig levenslied van de Zangeres zonder Naam. Deze onvervangbare vertolkster van het Nederlandse lied is nu dood en bijgezet in het register van Goddelijke herinneringen.

Toen de papa nog jong was, was de Zangeres zonder Naam gedurende meer dan twintig jaar een door het volk geliefde ster in Vlaanderen en in de omgevende Nederlanden. Deze icoon van de nederpopcultuur gaf nederig gestalte aan de zingende Moedermaagd, zonder de minste seksuele uitstraling, maar met een gedragen frasering, en begiftigd met een stem die bestand was tegen de micro’s van die jaren, de vinylgroeven, en de primitieve luidsprekers die soms door merg en been gingen.

Ze had weliswaar geen grote stem, maar in ruil veel gevoel, en ze zong het uit over de polders. Ze wist de juiste teksten te kiezen. Deze anonieme zangeres was een levendige vrouw met een ruim hart, gedreven door een ontembare zorg voor het welzijn en het leed van de menselijke samenleving.

Zo stelde ze de gevaren van het alcoholisme aan de kaak in “Ach vaderlief toe drink niet meer”, of waarschuwde al vroeg tegen de risico’s van te hoge snelheid, in het bloedstollende: “Rij voorzichtig, denk aan mij.” Ik ken nog hele strofen uit mijn hoofd. Ook over het gemis. “Voorbij, voorbij, jij denkt niet meer aan mij.”

Alle gevoelsgeladen betrekkingen komen in deze gezongen levenssneden aan bod, tussen ouders en kinderen, minnaars en partners. Haar oeuvre is een nalatenschap van zorg en leed. “Waarom zijn wij steeds kinderloos gebleven? We waren samen, maar toch alleen.”

Soms spelen pluche knuffeldieren een rol. In het begin van het lied nog onbereikbaar in de etalage van de speelgoedwinkel, zoals de teddybeer die op het onthutsende einde door een zwaar beproefde moeder op het verse grafje werd gelegd, tussen de troosteloze kinderzerkjes, ter nagedachtenis van de kleine lieveling, die zo onvoorzichtig de straat was overgestoken.

Het begoochelde wicht meende in een vlaag van hongerwaan, aan de overkant haar beminde knuffelbeer te zien, die zij bij leven niet bezat wegens armoede. Zij stak over en werd door een automobiel overreden in de vroege jaren zestig.

Konijntje

Er stond een indroevig lied op een grammofoonplaat die verloren is gegaan in de verhuis, een pakkend verhaal met een levend knuffeldier in de heldenrol.

“Kleine Jan had een konijntje, dat zijn beste vriendje was,” zo begint dit droevig levenslied, dat ik na aan mijn hart draag, omdat het zo goed mijn gevoelens vertolkt, en dat ik nog geheel uit het hoofd ken. “Elke morgen voor ‘t naar school gaan, sneed Jan voor zijn vriendje gras,” zo komen we meteen te weten.

We zien ons hier verplaatst in een idyllisch verleden waar kinderen vriendschap sloten met konijntjes en er bij het krieken van de dageraad vroeg genoeg voor opstonden, om gratis gras voor het konijntje te maaien in de bermen.

De jeugd van tegenwoordig kan zich dat nog moeilijk voorstellen, op de luxueuze achterbank van een foute auto naar de papenschool gevoerd. Van Prinsje Zestien moet je het niet verwachten. Hij is van de lila koe generatie. Ik kan me die voorstelling nog maken, op mijn leeftijd, hoe het op het platteland was in die tijd.

In mijn jeugd kon je nog heel goed gras snijden voor je konijntje. Ik heb zelf ook ooit wel eens bermgewas gesneden voor een snuffeldier, dat van mijn grote zus was, tijdens een van haar bevliegingen voor een voorbijgaande knuffelbare huisgenoot, die prompt in een kooi werd opgesloten. Wanneer haar bevlieging voorbij was, mocht ik er voor zorgen.

De zeis heb ik me nooit eigen gemaakt, maar de sikkel kon ik hanteren, beetje stuntelig, maar steeds van me af, en met veel aandacht voor de vingers van de andere hand, die ik niet wilde missen. Nu zou dat niet meer kunnen. Nu moet je er al de auto voor nemen om nog ergens wat gras te vinden dat afsnijdbaar is. Want je mag niet zomaar meer ergens gras afsnijden. Toch niet in Brussel kanaalzone. Wie weet is het vergiftigd met zware metalen.

Op dit punt kunnen we echter terugkeren naar het lied: “En als hij dan ’s avonds thuiskwam, riep Jan hard: ik ben er, Moe! Verder had hij nergens tijd voor, Jan moest naar zijn vriendje toe.” Daarmee is de gevoelsmatige band tussen Jan en het konijntje fijn getekend, maar het gaat nog veel verder: “Uren speelden ze dan samen. Kropen op het bleekveld rond.”

Het bleekveld

We zijn hier blijkbaar op een hoeve, waar een bleekveld voorhanden was, om als het wasdag was, de gewassen was in de zon te bleken, in de nazomer. De dagen dat er niet gewassen werd en er geen linnen lag te bleken, mocht het kind met zijn konijntje zoals uit de tekst blijkt, op dat bleekveld rondkruipen. Een paard bijvoorbeeld op zo een bleekveld, dat zou niet hebben gekund, maar het konijn mocht wel.

We moeten het met de ogen van die tijd zien. Kinderen wonen nu in appartementen waar kinderspelen verboden zijn en ze kunnen zich een bleekveld niet meer zo gemakkelijk voorstellen. Onze helden daarentegen zitten hier volop in de waan, of liever de inbeelding, want de fantasie speelt het knaapje parten: “Kleine jan was dierentemmer en ’t konijn was leeuw of hond.”

Ze zitten elkaar hier af te richten, het vraatzuchtige beest in ons en de aangrijpende zorgrelatie in de ander. Het temmen maakt het voor beiden, en voor ons allemaal nog veel werkelijker. Hier neemt het verhaal echter een triestige wending. “’t Was in ’t laatste van december, dat Jan de schrik te pakken kreeg. Nergens vond hij meer zijn vriendje, deurtje open, hokje leeg.”

De muzikale begeleiding eindigt op een gewilde wanklank. De gevoelsgeladenheid van het afwezige pelsdiertje komt tot ontlading in schreien om een onaanvaardbaar verlies. De snuffelende knuffel is gewoon weg. Dat is een wel heel erg intens en eng ineens verdwijnen, na zoveel zorgvuldige liefde en vriendschap.

“Vruchteloos was al zijn zoeken. Maar iets anders vond hij wel: Aan een nagel in het schuurtje hing daar een konijnenvel.” Persoonlijk heb ik zo een omgekeerd konijnenvel nog weten hangen in de schuur, op het erf van mijn grootvader, en dan wist je: wij eten konijn, met gueuze en pruimen.

De pels van het slachtoffertje is niet opengesneden, maar als een sok afgestroopt en omgedraaid en gevuld met stro, of bij gebrek aan stro met krantenpapier, om het een beetje volume te geven, en het hangt akelig te drogen aan een spijker in het schuurtje.

Het omgekeerde konijnenvel dat daar daadwerkelijk hing, op het erf van mijn grootvader, onder de nok van de schuur, in het begin van de jaren zestig, verklaart wellicht dat ik een bijzondere band heb met dit liedje.

Het konijnenvel ziet er eng uit, bloederig, zo binnenste buiten gekeerd, met lillende vliezen, als het nog vers is. Obsceen in zijn naaktheid en zijn haarloosheid, want al het haar zit naar binnen, en de aders en slagaders naar buiten, een getrouwe afdruk van de anatomie van het geslachte pelsdier, van spieren botten en pezen.

Wel kun je het pluizige staartje herkennen tussen de achterpoten. Daar hangt dat omgekeerde vel dus aan een spijker in het schuurtje. Ja, dat is schrikken met een grote sch, voor die lieve Kleine Jan, die hier bezongen wordt. Het is nog maar een begin, want het wordt nog veel erger. We brengen een bezoek aan de aardappeleters.

We zien de eenvoudige familie verenigd rond de feestdis met Kerstmis. De vader of de moeder, wie van beiden zullen we nooit weten, maar ik houd het op de vader, spreekt de ontroostbare jongen bars toe:

“En nou moet je niet meer janken, ik hou niet van gesjaggerijn.”

Hoe je het ook spelt, het is geen Nederlands meer, maar een oerkreet van een primitief mens. En hier komt nu het majestueuze. De zangeres zonder naam, met haar echte naam Mary, houdt hier even op met zingen en neemt de spreektoon aan: “Handjes vouwen, netjes danken” Om dan met een hartsplijtende tremolo in de ingehouden ondertoon, het uit te zingen: “Voor het lekkere konijn.”

Dat is heel veel emotionele splijtstof voor de late adolescent die ik was, toen ik het werk van deze taalvirtuoze leerde kennen, harten vrouw van het Nederlandse lied. Zoveel cynisme in die toon, zoveel harde levenslessen zijn hier samengebald. Ik was er kapot van toen ik het voor het eerst hoorde en ik ken het uit mijn hoofd.

“Jantje heeft het nooit vergeten, en al wordt hij nog zo oud, ik ben bang dat hij zijn verdere leven pa en moe nooit meer vertrouwt.” Het lied richt zich tot een breed publiek, moet je rekenen. De opvoedende waarde van de verstaanbare zedenles mag, met het oog op de onbehouwen arbeidersklasse van toen, niet onderschat worden.

Daarom heeft het werk van deze zingende werkmansspreekbuis recht op blijvende erkenning. Ik ben slecht geplaatst om daar anders over te oordelen. Ik heb me de 33 cm vinylplaat van de Zangeres zonder Naam aangeschaft, nu meer dan vijf en twintig jaar geleden, omdat ik toen een aanstormende intellectueel dacht te zijn, die zich wel eens met veel leedvermaak zou verlustigen, in deze populaire figuur, een verkeerde Nederbianca Landcastafiore, die met kitsch en camp behangen leek, als met nepjuwelen, en die foute muziek vertolkte.

Hoe anders zou het uitpakken? Ik werd gegrepen door haar stem en haar boodschap en ik ken een aantal liederen nu nog uit mijn hoofd. Ik weet niet waarom, maar ik heb het nooit vergeten, net zo min als Jantje. Later jaren spreekt de Zangeres zonder Naam zich duidelijk voor homorechten uit, als ze zingt: “Dus beste jongen, hou gerust van je vriend.”

Dat waren moedige liedjes in die tijd. Ook vandaag nog bezit deze naamloze liedvertolkster een onverslijtbare mystieke kracht. “Kom op voor je rechten, desnoods ervoor vechten.” Het is een vrouw aan wie ik me optrek in mijn mindere momenten. De papa moet altijd alle afspraken nakomen die gemaakt zijn, en dat maakt het soms zo moeilijk papa te zijn, maar er zijn ook leuke momenten.

Zoals het ogenblik dat er een luikje opengaat. Als je lang genoeg kijkt, dan ontstaat er altijd weer een venster, en dan zie je het probleempje dat het zoontje wanhopig wil oplossen, en dan ga je discreet het beoogde doel bevorderen. Wat een tevredenheid, als je merkt dat hij het verstaan heeft.

Dat is de vreugde van het vader zijn. We schrijven nu Juli 2003 en ik kijk nu terug naar die rare februarimaand toen er zoveel met me gebeurd is, en de hele nasleep ervan, tot ineens bleek dat de meest fantastische zomer van de eeuw is aangebroken.

Wat heb ik van de schepping genoten en zij van mij. Droge aarde in een stoffige woestijn dorst naar de regen, onder voorbijdrijvende schaapjeswolken, die voorbij zeilen onder een blakende hemel, en geen druppel laten vallen. Onder de blakende zon lopen vele zoontjes en een omgebouwd dochtertje rond, die eigenlijk op zoek zijn naar de juiste papa. Deze papa ziet de noden en behoeften duidelijk liggen, maar hoe je er aan voldoet, dat is een ander paar mouwen.

Je kunt ook maar een zoontje tegelijk in bad stoppen, dat is de beperking van elke papa. De nood aan genegenheid, de behoefte aan zorg is niet te omvatten. De horizon trilt ervan. Iedereen moet een beetje meehelpen tillen. Die zucht naar vaderlijke leiding die opklinkt uit de lijdende bevolking, daar zit ik wel eens aan te denken.

Het brengt me terug naar mijn ogenblik van verlamming en van vertwijfeling.