We schrijven als huisarts krachtige middelen voor die duchtig ingrijpen op het geestelijk functioneren van de patiënt. Dat is een grote verantwoordelijkheid. Het zou theoretisch kunnen dat we de zaak nog verergeren door nieuwe middelen aan de behandeling toe te voegen. Iets wat het medisch korps geregeld verweten wordt.

Allemaal pertinente vragen. Het dilemma is maar op te lossen door te doen waar ik altijd voor pleit: als het voorschrift ertoe leidt dat de persoon beter in staat is zijn of haar sociale rol te vervullen, eigen beslissingen te nemen en de persoonlijke autonomie te vergroten, dan heb je iets goeds gedaan, en dan ben je zedelijk verplicht om dat verder te zetten.

Technisch gesproken heb je dan wel een afhankelijkheid gecreëerd, want de kans is groot dat het storende gedrag of de ondraaglijke angst terugkomen als de behandeling wordt gestaakt. Dat moet je natuurlijk ook afzetten tegenover mogelijke nadelen en risico’s van de gekozen medicijnen, want elk middel kan een of meerdere nevenwerkingen hebben.

Het farmaceutisch voorschrift is niet iets om lichtzinnig mee om te gaan. Soms moeten we met geneesmiddelen uitpakken die niet zonder nadelen zijn. We zijn vaak verplicht een beroep te doen op ingewikkelde scheikundige stoffen, onder de vorm van geneesmiddelen, in de hoop een scheefgegroeide situatie voorlopig of op termijn recht te trekken.

Over psychiatrische geneesmiddelen doen veel misverstanden de ronde en vaak wordt alles in een pot gestopt en worden alle middelen over dezelfde kam geschoren. Een ding moet ik hier toch duidelijk maken: het is geen schande dat je pillen slikt voor een geestesziekte. Sommige mensen slikken iets tegen epilepsie en anderen tegen diabetes. Als het goed is voor je eigen autonomie, dan doe je dat en dan schrijft de arts die medicijnen ook voor.

In mijn carrière van bijna veertig jaar heb ik toch een grote vooruitgang gezien in de doeltreffendheid van de psychiatrische geneesmiddelen, met veel betere resultaten en minder bijwerkingen dan pakweg nog maar twintig jaar geleden. Deze middelen zijn vaak onontbeerlijk in een groot aantal klinische situaties. Het zou veel minder zijn als we iedereen een voltijdse psycholoog konden geven. Maar dat is nu eenmaal niet mogelijk.

We kunnen dat jammer vinden, maar in de reële wereld is goede psychotherapie nu eenmaal schaars en duur, wat niet wegneemt dat we er naarstig naar blijven zoeken.