Ontslaving: opstoot

Er zijn grofweg twee vormen van psychose te noemen. De twee uitersten zijn affectief en schizofreen.

Bij affectieve psychose staan gevoelsstoornissen centraal waarbij het humeur schommelt en zwaar verstoord kan raken. De bekendste vorm is de bipolaire stoornis met de kenmerkende uitersten van zwaar depressieve momenten en fasen van opgewonden uitbundigheid. Die komt apart aan bod in een ander hoofdstuk.

Bij schizofrene psychose is het denken veel meer gestoord en komen waanvoorstellingen en hallucinaties voor, soms optisch, dat de persoon denkt wat te zien, maar nog vaker akoestisch: stemmen horen. Er bestaat ook een mengvorm, de schizo-affectieve psychose. Het onderscheid is niet altijd gemakkelijk te maken, en dat laten we aan de psychiater over.

Geestesziekte kan zich voordoen onder de vorm van crises. Op acute momenten moeten we als huisarts tussenkomen met pittige psychiatrische medicatie. Wanneer zich bijvoorbeeld een ernstige psychotische opstoot voordoet, omdat we niet op de psychiater kunnen wachten. Die geneesmiddelen zijn vaak uiterst doeltreffend, maar de patiënt moet ze wel willen nemen. Dat lukt niet altijd.

Een psychotische opstoot is dikwijls een schokkende ervaring die veel vragen oproept over de zin van het leven en de plaats in de samenleving. Wat met relaties, seksualiteit, liefde en dood? De psychose stelt alles in vraag, tot en met de oorsprong van het eigen bestaan, de betekenis van de wereld en het verschil tussen waan en waarheid.

De psychotische crisis kan dramatisch, bedreigend of beangstigend overkomen, maar het kan ook omgekeerd zijn, en dan is het de meest gelukzalige en diepste ervaring van je leven. Sommigen hebben dan een overweldigend gevoel van openbaring die naar de extase kan neigen, en een spirituele dimensie openen, zodat je van mystiek kunt spreken.

Als metafysische ervaringen onder de invloed van drugs tot stand komen, kun je natuurlijk de vraag stellen: waren het de ingenomen middelen of is daar toch iets buitenzinnelijks gebeurd? Daar kunnen we het dan eens uitgebreid over hebben, maar in de praktijk moet je optreden in een crisissfeer, omdat er iets scheefgelopen is.

Dan moet je eerst de acute nood oplossen en later gaan kijken wat er na de crisis gebeurt. De psychose verstoort het dagelijkse leven en belemmert de integratie in de samenleving.

---