Ontslaving: geheugen

Korsakov beschreef de neurologische schade die chronisch en overdadig alcoholmisbruik mee kan brengen, niet alleen op de hersencellen maar ook op de lange zenuwen in de benen waar polyneuropathie kan optreden, zodat je moeilijker kan stappen, en niet meer zo goed voelt waar jij je benen neerzet. Daardoor ontstaat een kenmerkende, wijdbeense gang.

Het syndroom dat zijn naam draagt, staat voor mannen of vrouwen van een zekere leeftijd die ogenschijnlijk adequaat reageren in een gesprek, maar die geen geheugen meer hebben, zodat je telkens weer opnieuw dezelfde vraag kunt stellen, zonder dat ze dat merken. Ze zullen onvermoeibaar steeds hetzelfde antwoord geven.

Hoewel je in het eerste contact zou geloven dat er weinig scheelt zijn Korsakovpatiënten gedesoriënteerd, voornamelijk in de tijd doordat ze niets meer onthouden. Vaak kunnen ze uitbundig vertellen, desnoods hele verhalen, die met het hier en nu niets te maken hebben. Het is een laattijdig gevolg van langdurig alcoholgebruik, dus het verdient toch dat het in aanmerking wordt genomen in de kostenbatenanalyse van de plaag.

Behalve bij overmatig alcoholgebruik kan het syndroom van Korsakov ook wel voorkomen ten gevolge van ernstige ondervoeding, bijvoorbeeld bij anorexia nervosa, chronisch harddrugsgebruik, ernstige somatische ziekten zoals aids, beriberi en hongersnood, maar alcohol blijkt in de westerse wereld verreweg de grootste leverancier van deze ziektebeelden.

Bijzonder is dat de frequentie van ontstaan door alcoholgebruik cultureel gekleurd lijkt te zijn: hoewel in Frankrijk excessief alcoholgebruik vaker wordt vastgesteld, is het voorkomen van het syndroom van Korsakov daar in vergelijking met Nederland minder. De verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat Franse alcoholverslaafden langer aan een gezond eetpatroon vasthouden, lees ik daar ergens, maar ik denk dat het ook wel aan het verschil tussen wijn en bier zou kunnen liggen.

Er zit wellicht iets in die Franse wijn dat de drinkers daar beschermt, net zoals dat voor cholesterol het geval is, tenminste toch al tegen deze vormen van hersenbeschadiging. Het zijn allemaal zeer relatieve verschillen. Waar de brouwer komt, moet de bakker niet zijn. Het is een spreekwoord dat betekent: wie te veel drinkt, eet te weinig.

Voornamelijk volkorenbrood, dat een uitstekende bron van thiamine vormt.

---