Ontslaving: de gebruiker

Hoe moeten we naar de persoon van de gebruiker kijken? Het liefst niet met een vooroordeel, zoals vaak gebeurt. Dat is waar het mis gaat. Dat we vaak naar zo iemand kijken met een oordeel dat meteen klaar zit en dat niet te veranderen valt. Heel veel mensen hebben een gevoel van afkeuring als het over middelengebruik gaat en scheren iedereen over dezelfde kam. Daar moeten we wat aan doen.

Mijn bijdrage is proberen duidelijk te maken waar het bij middelengebruik werkelijk om gaat, al heb ik ook niet alle oplossingen in petto. Ik kan alleen mijn ervaring samenvatten en enigermate doorgeven. Iedereen is anders. Daar moeten we van uitgaan. Elk publiek is divers, en dat geldt zeker voor gebruikers. Alle leeftijden, alle geslachten, alle culturen komen aan bod. Verslaving is niet echt aan een bepaalde groep of klasse verbonden.

Het gaat om een menselijk gedrag dat wijdverbreid is, en zoals in elke groep zijn er grote verschillen. We moeten juist loskomen van het idee dat middelengebruikers een bijzondere categorie van mensen vormen die met een tekortkoming behept zijn en die we ergens in een hokje kunnen duwen voor ons geestelijk gemak, ook al om het af te grenzen en buiten onszelf te plaatsen.

Goed, het gaat om mensen van uiteenlopende afkomst die hun leven leiden, zo goed en zo kwaad als het gaat. Vaak met veel tegenslagen, want vele gebruikers die ik heb gekend, hebben het niet onder de markt. Ze lopen meer risico dan gemiddeld op allerlei tegenslagen waaronder ziekte, psychosociale en professionele moeilijkheden, om maar een paar voorbeelden te noemen. Ze krijger vaker af te rekenen met allerlei vormen van pech en met allerlei obstakels die niet altijd rechtvaardig zijn.

Wat mij persoonlijk betreft, zie ik middelengebruikers meestal in de hoedanigheid van hulpvragers, want dat is mijn job als huisarts, het ontvangen van hulpvragers of patiënten. Ik heb er honderden zien passeren tijdens mijn veertig jaar carrière en daar wil ik graag beknopt, gebald en samengevat een paar dingen over vertellen. Niet zonder mezelf ook weer in vraag te stellen. Mijn optreden is natuurlijk niet neutraal. Je neemt als huisarts ook een positie in die je niet zomaar kunt wegcijferen, omdat de samenleving daar zo haar eigen meningen en vooroordelen over heeft.

---