
Want ik begin mijn blogpost…
Ik vind het een heerlijk woord dat in het woordenboek mag verschijnen. BOEM PAUKESLAG! Ik zeg het soms als ik de frigo opendoe en er valt iets uit.
Daar ligt alles
0___________________________o
En dan opruimen.
Ik ben altijd een enorme fan geweest van Paul Van Ostaijen. Die goeie ouwe Paul slaagde erin om de tijdsgeest waarin hij leefde op de meest creatieve, innovatieve manier weer te geven: in een hoopje woorden. Groot en klein. Gespeeld.

Paul Van Ostaijen in Duitsland, rond 1920 (foto van Wikimedia Commons)
Het gedicht hierboven verscheen in Bezette Stad (1920-1921), de bundel waarin Van Ostaijen de invloed van de Eerste Wereldoorlog onder woorden probeert te brengen.
Van Ostaijen ging verschrikkelijk krachtig met zijn woorden te werk om het idee van de bezette stad op papier te zetten.
Ik vraag me af wat er toen door het hoofd van die man gespookt moet hebben: de gedichten verschenen namelijk pas in 1920, toen de dichter in Berlijn verbleef. Hoe kwam hij erop om een gedicht te schrijven over de bezetting van een stad (meer bepaald van Antwerpen in 1914)?
In de middelbare school zijn – als ik me niet vergis – een reeks lesinhouden van het zesde middelbaar gewijd aan de eerste en de tweede wereldoorlog. Je bezoekt dan Ieper, leert over het ontstaan, het verloop en de afloop van de oorlog in de lessen geschiedenis en maakt kennis met de klassieke War Poets tijdens de lessen Engels. “In Flander’s Fields…”. Kunst, literatuur en oorlog, het leek me toen niet bepaald hand in hand te gaan. Wie kunst maakt zet zich pittoresk op een bankje, aan zijn bureau met een glas jenever of een sigaret, en neemt de tijd om te schrijven over wat er in het hoofd ronddoolt. Ik vond het dan ook fascinerend om een heel andere kant van literatuur en kunst te ontdekken bij de oorlogspoëzie en -kunst bijvoorbeeld. Lange tijd dacht ik ook dat soldaten in de loopgraven in die vier jaar tijd de enigen waren om de gruwel van de oorlog te beschrijven. Het leek alsof je het recht niet had om na de oorlog nog over de oorlog te schrijven, want je had het zelf niet ervaren. Je zat er niet middenin.
Hoe kan je een gedicht over de gruwel tussen de loopgraven schrijven, hoe kan je over de Holocaust schrijven… als je het zelf niet hebt meegemaakt?
Dan schuilt het gevaar van een te sterke literalisering, een minimalisering, om de hoek.
Dat houd ik voor mijn blog van volgende week, want ondertussen is Paul even uit het zicht verdwenen.
DAN DENK IK BIJNA:
OEI!
ZIJN EER WANKELT
Nee hoor.
Aanvankelijk dacht ik hetzelfde bij Bezette Stad: de bundel die pas na de oorlog verschenen was, zou misschien een verwaterde blik op de rauwe, gewelddadige oorlog weerspiegelen. Toch kon ik tijdens en na het lezen niet ontkennen dat Van Ostaijen iets diep kon weergeven met slechts een aantal woorden. Een literair genie… maar dat was me al op voorhand verteld.
Op die manier ontdekte ik ook een heel nieuwe vorm van poëzie, die op een unieke wijze een fragiele, verstoorde tijdsgeest kon vatten. In geschiedenisboeken lees je bladzijden lang relazen van een vernietigde stad in oorlogstijd. In poëzie lees je dat in slechts enkele woorden. De expressionistische poëzie is daarvoor uiteraard de stroming bij uitstek. Van Ostaijen lijkt zowat het boegbeeld van deze stroming te zijn. Zijn werk is verrassend nieuw, met tendensen van de stroming van het dadaïsme en het surrealisme, met sporen van de poëzie van Guillaume Appollinaire.
Drama in volle slag hoeren slangen werpen zich op eerlike mannen het gezin wankelt.
Alles staat in een lijntje, alles wordt op dezelfde manier gedegradeerd. Drama zijn hoeren zijn slangen zijn eerlike mannen enzovoort. Ze vallen allemaal onder de Boem Paukeslag. Ze behoren allemaal tot de wanorde van de bezette stad. De wanorde lees je, hoor je. Alles wordt hetzelfde. Alles verbrokkelt. De dystopie wordt weergegeven. De elitaire, erudiete woordkunst degradeert als het ware tijdens de oorlog. Destructie van de taal. En Paul Van Ostaijen nam de brokjes gebombardeerde taal opnieuw op, en ging te werk.
H.B.
Recente bijdragen
Ik noem me
Ik noem me: Hanna. Ik noem me: brem in het meervoud. Ik noem me: geel. Ik noem me: struik met knopjes, waartussen de wind strijkt naar je toe. Ik […]
Omhoog kijken
Peter mailt me een foto van de wolken, die hij ziet vanuit zijn bureau, samen met de boodschap: kijk ernaar en reflecteer, Hanna. Ik keek naar het […]
Rode stift
Oma vraagt of ik een glas limonade wil. Ik zeg snel ja, zodat ze weer de keuken in verdwijnt en me alleen laat. Ze heeft de nieuwe stiften in een […]

Alle auteurs
- Chris Coolsma
- Advies van de huisarts
- Aidsactivisme en homo-emancipatie
- Alsem
- Arbeidsongeschiktheid
- Blogs
- Boodschap van algemeen nut
- Breekbaar licht
- Covid
- Dirk van Babylon nieuwsbrief
- Dubbele roeping
- Essays
- Euthanasie
- Familie Bass
- Geschiedenis en toekomst van de praktijk
- Hersenspinsels
- Kritische blik
- Late Pasquino's
- LEIF-arts
- Medische nieuwsbrief
- Memoires van een huisarts
- Middelengebruik en verslaving
- Miguel Molinos
- Mijmeringen
- Ongecategoriseerd
- Ontslaving
- Poëzie
- Praktijk in Erembodegem
- Reizen
- Slaapproblemen
- Sonnetten
- Sprokkelmaand
- Terugblik
- Vi to
- Weltschmerz
- Woonzorgcentra
- Marijs Boulogne
- Advies van de huisarts
- Aidsactivisme en homo-emancipatie
- Alsem
- Arbeidsongeschiktheid
- Blogs
- Boodschap van algemeen nut
- Breekbaar licht
- Covid
- Dirk van Babylon nieuwsbrief
- Dubbele roeping
- Essays
- Euthanasie
- Familie Bass
- Geschiedenis en toekomst van de praktijk
- Hersenspinsels
- Kritische blik
- Late Pasquino's
- LEIF-arts
- Medische nieuwsbrief
- Memoires van een huisarts
- Middelengebruik en verslaving
- Miguel Molinos
- Mijmeringen
- Ongecategoriseerd
- Ontslaving
- Poëzie
- Praktijk in Erembodegem
- Reizen
- Slaapproblemen
- Sonnetten
- Sprokkelmaand
- Terugblik
- Vi to
- Weltschmerz
- Woonzorgcentra
- Olivier Lichtenberg
- Advies van de huisarts
- Aidsactivisme en homo-emancipatie
- Alsem
- Arbeidsongeschiktheid
- Blogs
- Boodschap van algemeen nut
- Breekbaar licht
- Covid
- Dirk van Babylon nieuwsbrief
- Dubbele roeping
- Essays
- Euthanasie
- Familie Bass
- Geschiedenis en toekomst van de praktijk
- Hersenspinsels
- Kritische blik
- Late Pasquino's
- LEIF-arts
- Medische nieuwsbrief
- Memoires van een huisarts
- Middelengebruik en verslaving
- Miguel Molinos
- Mijmeringen
- Ongecategoriseerd
- Ontslaving
- Poëzie
- Praktijk in Erembodegem
- Reizen
- Slaapproblemen
- Sonnetten
- Sprokkelmaand
- Terugblik
- Vi to
- Weltschmerz
- Woonzorgcentra
- Patrick Bernauw
- Advies van de huisarts
- Aidsactivisme en homo-emancipatie
- Alsem
- Arbeidsongeschiktheid
- Blogs
- Boodschap van algemeen nut
- Breekbaar licht
- Covid
- Dirk van Babylon nieuwsbrief
- Dubbele roeping
- Essays
- Euthanasie
- Familie Bass
- Geschiedenis en toekomst van de praktijk
- Hersenspinsels
- Kritische blik
- Late Pasquino's
- LEIF-arts
- Medische nieuwsbrief
- Memoires van een huisarts
- Middelengebruik en verslaving
- Miguel Molinos
- Mijmeringen
- Ongecategoriseerd
- Ontslaving
- Poëzie
- Praktijk in Erembodegem
- Reizen
- Slaapproblemen
- Sonnetten
- Sprokkelmaand
- Terugblik
- Vi to
- Weltschmerz
- Woonzorgcentra
Over de auteur
Andere werken van onze auteurs
- juni 2025 (1)
- mei 2025 (1)
- april 2025 (2)
- maart 2025 (4)
- februari 2025 (2)
- januari 2025 (3)
- december 2024 (10)
- november 2024 (6)
- oktober 2024 (3)
- september 2024 (1)
- augustus 2024 (1)
- juli 2024 (1)
- juni 2024 (3)
- mei 2024 (2)
- april 2024 (73)
- maart 2024 (2)
- februari 2024 (4)
- januari 2024 (5)
- december 2023 (2)
- november 2023 (2)
- oktober 2023 (1)
- september 2023 (2)
- augustus 2023 (2)
- juli 2023 (1)
- februari 2022 (13)
- januari 2022 (1)
- december 2021 (13)
- november 2021 (13)
- oktober 2021 (10)
- september 2021 (12)
- augustus 2021 (21)
- juli 2021 (20)
- juni 2021 (8)
- mei 2021 (13)
- april 2021 (14)
- maart 2021 (14)
- februari 2021 (8)
- januari 2021 (10)
- december 2020 (16)
- november 2020 (27)
- oktober 2020 (27)
- september 2020 (32)
- augustus 2020 (21)
- juli 2020 (26)
- juni 2020 (26)
- mei 2020 (17)
- april 2020 (9)
- maart 2020 (1)
- februari 2020 (4)
- december 2019 (2)
- november 2019 (9)
- september 2019 (4)
- juli 2019 (5)
- april 2019 (1)
- maart 2019 (1)
Er is nog geen commentaar geplaatst!