Vandaag is het Dag van de Mantelzorg. Mantelzorgers vervullen een onmisbare rol in onze maatschappij. Zij zorgen regelmatig, onbetaald en vaak langdurig voor iemand uit hun omgeving. Meestal kiezen zij hier niet bewust voor. Het overkomt hen vanwege van de sociale of emotionele band met een zorgbehoevende partner, ouder, zoon of dochter, vriend of buur. Dirk van Babylon stelt echter vast dat deze groep vaak op te weinig erkenning door de maatschappij kan rekenen.

Dirk, je vindt dat er in Vlaanderen te weinig erkenning is voor mantelzorgers. In Nederland krijgen mantelzorgers wel die erkenning?

“Ja, inderdaad. Daar is er de ‘mantelzorgwaardering’ (voorheen ‘mantelzorgcompliment’). Dat houdt in dat eens per jaar de gemeente een beloning geeft aan de mantelzorgers. Gemeentes krijgen hiervoor een budget dat zij naar eigen inzicht mogen inzetten. De invulling verschilt daardoor per gemeente. De mantelzorgwaardering kan bijvoorbeeld bestaan uit een geldbedrag, kortingsbonnen of een bijeenkomst voor mantelzorgers. Het zou goed zijn, mochten we hier een gelijkaardige erkenning hebben. We beseffen namelijk nog te weinig hoe belangrijk de mantelzorgers bijvoorbeeld zijn voor mensen die verblijven in een woonzorgcentrum. De belasting die dat meebrengt is enorm.”

Hier hebben we wel de gemeentelijke mantelzorgpremie, bijvoorbeeld.

“Inderdaad, maar elke gemeente is vrij om die al of niet in te voeren en zij bepaalt zelf de voorwaarden. Ook het bedrag bepaalt de gemeente zelf.”

Het gaat niet alleen om geldelijke, maar ook emotionele ondersteuning?

“Meestal is er een sterke affectieve band tussen de mantelzorger en de zorgvrager. Wanneer die laatste overlijdt bijvoorbeeld, komt dat vaak hard aan bij de mantelzorger. Die kan op dat moment meestal nergens terecht met zijn of haar verdriet en dat is heel erg. Veel mensen begrijpen immers niet dat je heel veel verdriet kunt hebben om een bejaard persoon die overlijdt. Bovendien cijferen veel mantelzorgers zich weg voor de persoon voor wie ze zorgen en dat is verre van gezond. Ook moeten ze waken over hun eigen mentale draagkracht. Zij hebben vaak de neiging om te veel hooi op hun vork te nemen.”

Er zijn toch heel wat verenigingen en andere initiatieven in Vlaanderen die de mantelzorg ondersteunen?

“Ja, en dat vind ik heel goed. Er is de laatste jaren een bewustwording bezig, waarbij we ons meer rekenschap geven van het belang van de mantelzorg, en de noden van de persoon die de zorg verricht. Die heeft ook behoeften en beperkingen, die ze vaak zelf uit het oog verliezen.”

Kun jij daar als huisarts iets van merken?

“Als ik nu op de woonzorgcentra mag doorgaan, dan is de mantelzorger vaak iemand van rond de 60, die nog professioneel actief is, een gezin runt, en die bovendien zorgt voor zijn of haar hoogbejaard familielid. Zij geraken vaak zelf in de problemen, omdat zij alles willen geven en hun eigen gezondheid vaak verwaarlozen. Komt er dan een kink in de kabel, dan kunnen ze plots niet meer. Ik verwijs hen in dat geval naar de geestelijke gezondheidszorg. Jammer genoeg is de toegankelijkheid hier te lande ervan ook lamentabel. Zeker nu in coronavirustijden. Ik moet dan als huisarts zelf mijn verantwoordelijkheid nemen en zeggen tegen die mantelzorger: denk aan jezelf! Iemand moet hen dat zeggen. Zij komen daar zelf niet op en voelen zich vaak falen. Dat is enorm frustrerend en het is ook iets waarover je niet met iedereen praat.”

Jij bent, ten slotte, zelf ook mantelzorger?

“Wij hebben gebouwd naast mijn stiefmoeder, de tweede vrouw van mijn vader, en die sukkelt ook met haar gezondheid. Zo valt ze af en toe. Ze heeft gelukkig nog twee zussen die gezond zijn en bijspringen waar nodig. Ook kan zij beroep doen op de alarmcentrale als er iets is. In dat geval ben ik de eerste die haar kan helpen. Nu, mocht zij opgenomen worden, dan heb je de neiging om elke dag op bezoek te gaan en dat weegt toch door. Vooral nu ik het zelf wat rustiger aan wil gaan doen. “

Meer weten?

Vlaanderen telt heel wat mantelzorgverenigingen met een waaier van initiatieven die mantelzorgers ondersteunen. Hieronder vindt u meer informatie en enkele nuttige links:.

Het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg: https://www.mantelzorgers.be/

Steunpunt mantelzorg: https://www.steunpuntmantelzorg.be/

Nood aan een luisterend oor? Bel de Mantelzorgtelefoon op 078 15 50 20 https://www.samana.be/mantelzorgtelefoon/

Het onlinenetwerk voor mantelzorgers MAZO: https://www.ma-zo.be/

Het platform voor jonge mantelzorgers, ZOJONG: https://www.zojong.be/

Samana organiseert ook online trainingen voor mantelzorgers: https://www.samana.be/zelfzorg-voor-mantelzorgers/

 

Geschreven door Karolien Selhorst.