Ontslaving: fentanyl

Het probleem van fentanyl is dat het zo goed is, wel tachtig maal zo krachtig als morfine per milligram gerekend. Strikt genomen is het geen opiaat, omdat het niet uit de papaver gewonnen wordt, maar wel in het laboratorium gesynthetiseerd wordt met louter industriële middelen, zonder dat er een boer komt bij kijken.

Het wordt ook wel een morfinomimeticum genoemd. Met dat moeilijke woord wordt het na-apen van morfine bedoeld, of toch proberen hetzelfde effect te bereiken. Tachtigmaal zo krachtig, dat kun je geen na-apen meer noemen. Het is zo doeltreffend en betrouwbaar dat het zich onmisbaar heeft gemaakt in de wereld van de anesthesie en narcose in de operatiekwartieren overal ter wereld, bijvoorbeeld om de kunstmatige slaap in te leiden

De anesthesisten vinden het puik dat het middel ook snel afgebroken wordt en het effect dus niet blijft aanslepen. Er is in geval van overdosering bovendien een antidotum beschikbaar, zoals naloxon of naltrexon. In het operatiekwartier is dat wenselijk, omdat je volledige controle hebt over de werking en op elk ogenblik kunt bijsturen.

Ook fentanyl is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het is volstrekt legaal en op voorschrift beschikbaar, bijvoorbeeld in pleisters die op de huid worden geplakt en gecontroleerd het narcoticum vrijzetten in de bloedsomloop ter behandeling van chronische pijn.

In de clandestiene wereld kan fentanyl heel goed heroïne vervangen. De gebruiker zal het vaak niet merken, als de dosering goed zit, en dat luistert nauw met zo een krachtig product. Dat moet je echt met een apothekersschaal afwegen. Wanneer de producent iets te gul is geweest met fentanyl in het aangeboden poeder, kan het tot overdosis komen, wat tot ademhalingstilstand en overlijden kan leiden.

Dat is dan weer het gevaar ervan. Overdosis is een belangrijke doodsoorzaak, vooral bij gebruikers die spuiten, en dat zijn er nog heel wat, ondanks een gestage vermindering van deze toedieningswijze die al een paar tientallen jaren aan de gang is. Volgens de Amerikaanse overheidswaakhond CDC (Centers for Disease Controle) daalt het aantal overlijdens door overdosis wel licht, maar in 2018 zijn er toch meer dan 67.000 inwoners door gestorven.

Daardoor staat overdosis helaas nummer een op de lijst van uitwendige doodsoorzaken in de Verenigde Staten.

---