1979 – de impact van hiv op de homo-emancipatie

De impact van het hiv-virus op de homo-emancipatie

Leestijd: ± 5 minuten

De homo-emancipatie kende haar hoogtepunt in de jaren zeventig, toen er een zogenaamde ‘homosubcultuur’ in de (Angelsaksische) grootsteden ontstond. In Vlaanderen kwam dit pas later op gang. Het hiv-virus zorgde echter voor een korte, maar scherpe ommekeer. De ‘homoziekte’ – zoals aids aanvankelijk in de volksmond genoemd werd – bracht tal van misvattingen en vooroordelen met zich mee, maar leidde gelukkig ook tot een golf van solidariteit en actie.

 

Identiteitsvorming in een groeiende subcultuur

In de jaren zeventig vormde er zich op internationaal niveau, in het kielzog van het magische jaar 1968, een nieuw tijdperk van openheid, identiteit en seksuele vrijheid. Binnen deze verschuiving ontstond een groeiende homosubcultuur die veel mensen de kracht gaf om hun ware identiteit te omarmen. Voor mij kwam dit keerpunt in 1976, toen ik, gedeeltelijk aangemoedigd door de opkomende beweging, eindelijk het vertrouwen vond om uit de kast te komen.

 

Angst en onzekerheid door een oprukkend virus

Het succes van deze maatschappelijke omwenteling kreeg echter snel een backlash: nog geen vijf jaar na mijn coming out bracht een mysterieus virus een wrede impact met zich mee, vergezeld door samenzweringstheorieën, vooroordelen en maatschappelijke spanningen. Onze hoop op een minder homofobe maatschappij werd abrupt verstoord door de opkomst van het hiv-virus, dat zich vooral binnen homoseksuele gemeenschap verspreidde, en de dodelijke ziekte die het veroorzaakte. De conservatieve denkbeelden rond seks, relaties en seksualiteit verrezen op uit hun as. Aanvankelijk was er ook geen duidelijk ziektebeeld, laat staan een remedie. Dat werkte sowieso allerlei rare theorieën en misvattingen in de hand.

 

Een wildgroei aan vooroordelen…

Zeker in het conservatieve Vlaanderen heersten er toen nog veel karikaturale beelden over homo’s. In de media kreeg je enkel de sensationele beelden en sappige verhalen te zien, van verwijfde, soms vulgaire mannen. Hier en daar leefde er zelfs de gedachte dat homoseksualiteit gelijkstond aan kindermisbruik. Het is natuurlijk erg pijnlijk om zulke dingen te zien of horen. Het idee dat het grootste deel van de homoseksuelen ook maar gewone mensen waren, leek precies niet te bestaan onder de mensen. Toen het hiv-virus zich snel begon te verspreiden, begonnen sommige conservatieven zelfs te pleiten voor het opnieuw verbieden of het behandelen van homoseksualiteit, alsof je geaardheid een echte ziekte was. Aids werd misbruikt als een wapen voor de homofoben om homo’s opnieuw te gaan beschuldigen. Als ‘marginalen’ die besmet raakten met aids, werden ze in aparte wachtkamers gezet, naast de druggebruikers en de Afrikaanse bevolking, de drie getroffen groepen van aids. Het dreigde een stap terug met het oog op de integratie van homoseksuelen te worden.

 

… Maar ook veel solidariteit

Opmerkelijk genoeg ontstond er vanaf het begin van de aidsepidemie ook een golf van solidariteit, in de wetenschappelijke gemeenschap én in de gehele samenleving. Ik zag veel mensen die hun krachten wilden bundelen om de onheilssfeer tegen te gaan. Er was in zekere mate een soort van wij-gevoel, een gevoel dat de slachtoffers van het nieuwe virus niet aan hun lot konden of mochten overgelaten worden. Dat heeft er eigenlijk wel voor gezorgd dat we tamelijk snel grip kregen op de ziekte en de preventie ervan, en zeker ook op de sensibilisering. Tegen het einde van het decennium (begin jaren negentig) kwam de epidemie grotendeels onder controle in het Westen. In de arme landen was de strijd helaas nog niet gestreden.

 

Eind goed, al goed?

Ik herinner me dat we toen angst hadden voor een backlash. Het hiv-virus bracht extra onzekerheid mee binnen de homogemeenschap. Als ik er nu op terugkijk, is het fijn om te beseffen hoeveel goede, behulpzame mensen er waren die allemaal samen iets wilden ondernemen. De homogemeenschap stond sterk en kreeg steun. Dat wil niet zeggen dat ik geen ellende gezien heb. Tijdens die periode heb ik nog veel moeilijke gesprekken gevoerd en zware momenten gekend. Daar vertel ik meer over in een volgend artikel.

 

Meer lezen?

Lees hier mijn artikel over de film Cruising.

Link naar het artikel van VRT NWS – Hoe aids van dodelijke naar chronische ziekte evolueerde. Geraadpleegd op 29/08/2024.

Foto: foto genomen tijdens een demonstratie in Amsterdam op 30 juni 1979. Bron: EenVandaag – Avrotros. Geraadpleegd op 29/08/2024.

 

---