Ontslaving: neurose of psychose

De kwalijke idioten daarentegen zitten eenvoudig in elkaar, maar zijn in de praktijk vaak heel moeilijk om mee om te gaan. Het zijn degenen die niet luisteren en die geen verandering zoeken en die overal een geringschattend oordeel over hebben. Ze willen het liefste hun gewoonten verderzetten en ze wensen daar niet over te praten.

Ze achten vaak anderen verantwoordelijk voor hun kwalen en ze willen vooral niets aan zichzelf doen. Dat moet je als huisarts dan ook maar respecteren. Je moet er altijd wel iets positiefs in zien. Dat is een vuistregel, mag ik wel zeggen. Altijd kijken naar de gunstige elementen die er toch ook altijd zijn.

Het is soms hard zoeken, dan toch in de uiterste gevallen. Bij sommigen loopt het contact al moeilijk. Toch moeten we proberen daar niet over te oordelen. Als mensen op hun manier, hoe eigenaardig ook, autonoom en zelfstandig in het leven staan, moet niemand daar een oordeel over vellen. Degenen die met moeilijkheden kampen, moeten we niet dieper gaan duwen door met de vinger te wijzen.

In veruit de meeste gevallen zal ook na een moeilijke gebeurtenis snel een verwerkingsproces optreden en hij of zij trekt zich uit de slag op een of andere manier. Als dat bijzonder stroef gaat, het schiet niet op, of er komen verwikkelingen, dan ga ik als huisarts al snel kijken of een neurose dan wel een psychose aan het werk is. Voor mij is dat van groot praktisch belang, want er staat een ander beleid tegenover.

Met neurose bedoel ik alle geestelijke schade die in de loop van het leven is opgelopen en waar verwerking voor nodig is. Daarmee wijk ik een beetje af van de normaal gehanteerde definitie, dit om het eenvoudig voor te stellen. Neurose is een geeststoornis die gepaard kan gaan met storende symptomen zoals angst, depressie of dwangverschijnselen, maar dan zonder verlies van realiteitszin, want dan wordt het een psychose.

De neuroot vindt datgene wat hij denkt of doet wel een beetje eigenaardig, maar behoudt de blik op de werkelijkheid, daar waar bij een psychose het contact met de realiteit fasegewijs verloren gaat. De psychoot maakt iets mee dat de omstaanders niet kunnen volgen: de waan. Dat is waar het woord ‘waanzin’ vandaan komt.

Waanzinnig is in de oude opvatting wie in een waan vertoeft, ten prooi aan een begoocheling, een hersenschim, een verwrongen inbeelding of een ongegronde opvatting.

---