Jaarlijks krijgen 7000 tot 8000 Belgen longkanker. Wat we als huisarts ook vaak zien, is rokerslong, bekend onder de officiële afkorting COPD, van de Engelse term Chronic Obstructive Pulmonary Disease.

Chronisch betekent langdurig en obstructie is wat er in de luchtwegen optreedt als iemand rookt: vernauwing van die fijne buisjes in de longen waar lucht doorheen moet bij elke ademhaling.

De prevalentie van COPD in Nederland is 20 op de 1000 inwoners, wat neerkomt op 320.000 COPD-patiënten. Jaarlijks sterven er ongeveer 6000 mensen aan COPD. Dat is zo’n 4% van het totaal aantal sterfgevallen bij onze noorderburen. Dat is in België niet veel anders, zo lezen we op de website van een ziekenfonds. Op dit ogenblijk zijn er minstens 700.000 mensen met COPD in België. Daarvan hebben 150.000 een ernstige vorm.

De overlevingskansen van ernstige COPD zijn niet beter dan die van longkanker. Toch krijgt longkanker veel meer aandacht. Door de vergrijzing van onze bevolking wordt het aantal COPD-patiënten in de toekomst nog veel groter. In 2020 zal het waarschijnlijk de derde doodsoorzaak zijn, na ziekten van hart en bloedvaten.

Het verband met verslaving is evident: doorgaan met roken, hoewel iemand merkt dat het niet goed voor hem of haar is. Longkanker heeft iets van een loterij: er is een kans dat je het krijgt, maar dat is lang niet zeker. Bij COPD daarentegen gaat het om een geleidelijke achteruitgang die objectief meetbaar is aan de hand van spirometrie onderzoek. Dat is het toestel waarin u moet blazen, om te meten hoeveel lucht er bij u in- en uitgaat bij elke ademhaling.

Dat is dus het gekke dat zoveel dood en ellende het gevolg is van een menselijk gedrag dat blijft doorgaan, ook al is de betrokkene heel goed van de gevolgen en van de duistere vooruitzichten op de hoogte.

We staan als hulpverlener vaak machteloos te kijken naar dergelijke situaties. Je kunt geen geweld gebruiken om het te doen stoppen. Uiteindelijk is elk individu vrij in zijn gedrag. We hebben geen mandaat om daar autoritair op in te grijpen, maar het is wel bevreemdend. Soms zijn het dezelfde patiënten die COPD en Korsakov hebben. Er is vaak orgaanschade op verschillende niveaus, door toedoen van een gedrag dat jarenlang door is gegaan.

Toch blijven ze in leven ondanks alle schade die alcohol en nicotine hebben aangericht. Het zijn de overlevenden van een slachtpartij die vele anderen heeft weggeplukt. Naarmate ouder word als huisarts, wordt ook mijn cliënteel ouder. Ik zie degenen die nog over zijn. In de loop van de jaren zijn ons velen ontvallen. In het domein van de verslaving zijn er een aantal bij wie het zeer vroeg gebeurd is.

In de wereld van de muziek is dat bijzonder opvallend, hoe sommigen jong sterven en anderen ondanks alles toch oud worden. We kunnen daar veel uit leren. Het gaat vaak om zeer gevoelige mensen die een bijzondere gave hebben die ze kunnen uiten in pakweg muziek, maar het komt ook voor in andere domeinen.

Bij muzikanten is dat bijzonder prangend, omdat zij in wezen ook dichters zijn. Er is daar heel wat te lezen aan poëtische ontboezemingen. Het zijn vaak spirituele mensen die ten prooi vallen aan de kwalijkste gevolgen van de verslaving.