Ontslaving: de hulpvrager

Kunnen we iets zinnigs en vooral iets nieuws over de gebruiker vertellen in een boek als dit, dat zich tot iedereen richt? Ik denk het wel. Daarom nodig ik u uit om nu eens mee door de bril van een huisarts te kijken die, geheel vrijblijvend, graag iets over veertig jaar ervaring wil vertellen, alleen omdat hij graag nog iets wil doorgeven na een levenslange carrière.

Het eerste waar je moet op letten als je daarover een verhaal wil vertellen, is dat je zelf niet met allerlei stereotiepe vooroordelen aan komt zetten. Ik wik en ik weeg mijn woorden en zal meestal vermijden termen te kiezen waarin al van tevoren een veroordeling vervat zit, zoals het woord ‘verslaafde’. Het is een boek over verslaving, wat een gedrag is, maar dus ook over verslaafden, die mensen zijn en dus individuen en persoonlijkheden.

Om te beginnen, vind ik dat we als hulpverlener elke hulpvrager met respect en mededogen moeten bejegenen en dat die houding niet plotsklaps moet veranderen wanneer we met een gebruiker te maken hebben. Van bij het eerste begin trachten we te starten vanuit een onbevangen houding die stoelt op respect en authentieke nieuwsgierigheid, om meer te vernemen van het verhaal dat de vrager ons te vertellen heeft.

Het begint en het eindigt met luisteren. Dat is wat goede huisartsen doen. Een luisterend oor bieden. En kijken natuurlijk, dat doen we ook, van zodra de persoon binnenkomt. Je ziet meteen allerlei dingen die het verhaal gaan kaderen. Luisteren neemt tijd in beslag, maar kijken doe je in een oogopslag. Die indruk gaat zich in het gesprek verweven. Dat is bij gebruikers niet anders dan bij andere hulpvragers.

Ik heb altijd gewerkt voor een breed publiek zonder iemand uit te sluiten. Ik heb een respectabel aantal middelengebruikers in behandeling gehad tijdens al die jaren, maar die hebben nooit de meerderheid van het bestand gevormd. Ik ben er altijd voorstander van geweest de verslaafdenzorg zoveel mogelijk in de algemene zorg te integreren en geen getto’s in de zorg te scheppen in de vorm van gespecialiseerde instellingen.

Mits gepaste opleiding en begeleiding is er in de eerstelijnsgezondheidszorg heel wat ruimte voor de opvang van middelengebruikers en verslaafden. Ga dus naar de huisarts met je verslavingsprobleem! Waarom ook niet? Je hebt evenveel recht op zorg als alle anderen, met je eigen beperkingen en vereisten. Als je gebruik problemen begint te stellen, kan hulpverlening helpen en die begint in de eerste lijn, bij de huisarts.

---