Het gaat soms om een angstcyclus, zeker bij angstwerende middelen zoals alcohol en benzodiazepines. Het grote nadeel van deze middelen is dat ze aanleiding geven tot een reboundeffect. Dat betekent dat de angsten na gebruik, wanneer de invloed afneemt, verdubbeld terugkomen.

Dat effect werkt verslaving sterk in de hand. Angst is een van de grote drijfveren van gebruik. Dat heeft altijd bestaan, al zie je in onze moderne samenleving een veel diverser patroon ontstaan dan in de traditionele samenleving die ik als kind nog gekend heb. Het kan dus wel nieuwe vormen aannemen, maar in wezen is het toch van alle tijden dat mensen op zoek gaan naar manieren om hun angst te beheersen.

Nu is angst een noodzakelijke emotie die ons behoedt voor allerlei gevaren, maar zij moet beheersbaar blijven, en dat lukt niet altijd. Angstcrisissen, paniekaanvallen en andere uitbarstingen leiden tot controleverlies, dat op zichzelf de angst nog aanzwengelt, omdat het eigen lichaam niet meer gehoorzaamt.

Dan kom je dus vroeg of laat in aanraking met een middel dat radicaal komaf schijnt te maken met die angsten die je ziel teisteren en je bent begeesterd en opgelucht, zodat je het opnieuw gaat gebruiken. Zolang dat af en toe gebeurt en niet in combinatie met meerdere middelen, is er weinig aan de hand. Occasioneel gebruik kan wel helpen om heel af en toe in een noodsituatie te ontspannen en de riem af te leggen.

Zo gauw het echter komt tot dagelijks gebruik, kom je in een andere situatie, waarin het erop lijkt dat het middel het stilaan overneemt. Je gedrag en je gevoelswereld ervaren er de weerslag van en spoedig dreigt alles in het teken van de gebruikscyclus te staan, als je niet oplet.

De angstcyclus kan zich ook vertalen in een schuldcyclus. Veel gebruikers voelen zich in zekere mate schuldig over hun gebruik. Ze ervaren gevoelens van falen en mislukking en verwijten zich dingen uit het verleden, over wat ze hadden moeten doen en laten, op welbepaalde momenten. Wanneer de volgende dosis intreedt, zijn ze even van die schuldgevoelens verlost.

Het schuldgevoel en de hunkering gaan hand in hand. Als dat zo is, dan is het van belang dat te onderkennen, want als je de schuldgevoelens kunt verminderen, zal ook het gebruik afnemen.