Ontslaving: alexithymie

Er is een samenhang met depressie, waarbij niet altijd duidelijk is of de anhedonie de depressie veroorzaakt of omgekeerd. Er zit een onmiskenbaar zelfmoordrisico aan vast en er is ook een verband met alexithymie, alweer een moeilijk woord dat op het Grieks teruggaat.

Alexithymie is een persoonlijkheidstrek gekenmerkt door moeilijkheden in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens. Als je alexithymie hebt, kun je moeilijk je eigen gevoelens herkennen. Je fantasieleven is beperkt en je denken is voornamelijk gericht op de buitenwereld en minder op de innerlijke beleving. Het verwoorden en begrijpen van emoties en ermee omgaan, stelt problemen.

De term is in 1972 bedacht door de Grieks-Amerikaanse psychiater Peter Stines (1920 – 2008,), tevens de grondlegger van de korte psychodynamische therapie. Om het oneerbiedig uit te drukken: een turbo-psychoanalyse. Bij alexithymie is het moeilijk het onderscheid te maken tussen een gevoel en de bijbehorende lichamelijke gewaarwording.

Je ziet emoties als inbeelding, niet als een realiteit die ook je lichaam beroert. De inbeelding komt niet veel verder dan de volgende maaltijd of wellicht een bezoek aan een winkel. Dat zou allemaal zo erg niet zijn als er niet in een aantal gevallen dysforie bij kwam: een onderhuids onbehagen dat je voortdurend besluipt en soms uitbarst in schreeuwen of woede.

Het gaat niet om patiënten met een beperkte woordenschat of ontoereikende intellectuele vermogens. Wel integendeel. Er zijn nogal wat bollebozen bij die uitmunten in een bepaald vak, maar de verbinding tussen de geest en het lichaam ergens kwijt zijn gespeeld. Het probleem is dat dit ertoe leidt dat er controleverlies optreedt, omdat het lichaam nu eenmaal de hele dag allerlei dingen doet.

Af en toe merk je iets van die inwendige werkzaamheden die zich voortdurend vanbinnen afspelen. Hartkloppingen bijvoorbeeld, of een maagkramp, lucht in de darmen die een borrelend geluid maakt, flatulentie en om het vulgair te zeggen, te veel scheten laten.

Er is zoveel dat vanzelf gebeurt in ons lichaam en dat aan onze controle ontsnapt. Al die organen die we hebben, gaan hun protocollen af en soms gaat er een de mist in. Iedereen voelt elke dag wel iets. Een been dat slaapt, jeuk aan de neus, oorsuizingen, noem maar op. Als je daar gaat op letten, dan word je geheid neurotisch.

---