Vincents Vetkrijtjes

Vincents Vetkrijtjes

Verf van de Aldi

Vijf jaar was ik, toen ik met een tas van Nijntje voor de eerste keer naar de tekenacademie werd gestuurd. Mijn moeder gaf me alle materiaal mee: pennenzak met verschillende soorten potloden, stiften waarvan de gele en de donkergroene tot op vandaag nog steeds kleuren, een bountykoek voor de pauze, en wasco’s van Vincent Van Gogh. Met dat laatste wist ik me dadelijk te onderscheiden van alle andere kindertjes, die kleurden met de doornormale pandakrijtjes. Toen mijn tekenjuf, juf Ann, zag dat ik geen stereotiep pandakrijtkind was, riep ze de hele groep bijeen om naar mijn krijtjes van die geniale Van Gogh te kijken en over zijn kunst te vertellen. Vanaf toen was ik, de brave prot die ik was, geliefd… bij juf Ann, niet bij de andere kinderen, want ik “zei nooit iets”.

Ik ben toen begonnen met te bladeren in het gigantische boek van Vincent van Gogh dat bij ons thuis in de kast stond. Ik nam het mee naar mijn grootouders en ging daar, met mijn tongetje uit mijn mond van concentratie, zijn tekeningen zitten natekenen. Mijn tekenverslaving was begonnen. En ik hield niet op. Een jaar later gaven mijn grootouders me een échte schildersezel met échte aquarel cadeau (wel van de Aldi). Ik weet nog hoe ik stond te springen van extase. Hoe ik toen begon met letterlijk elk familielid te schilderen. En letterlijk ieders oren wegliet omdat ik oren toen te moeilijk vond. En m’n opa had ik zwart in plaats van grijs haar gegeven omdat hem dat beter stond. En m’n pa een minder rood hoofd dan in het echt, omdat ik moest kiezen tussen huidskleuraquarel of kreeftkleuraquarel. En dat laatste leek me een beetje overdreven.

Juf Ann

Ik denk dat heel veel mensen wel zo’n persoon hebben in hun leven, een leerkracht die hen inspireerde. Bij mij was dat mijn tekenjuf. Een veertigjarige vrouw met kort haar, meestal donkere kleren, en een zware rookstem. De vrouw waar ik na mijn eerste les heenging en zei: kijk, juffrouw, ik heb paarden getekend! En zij antwoordde: “oei, ik ben bang van paarden! Maar dat zijn er wel keimooie!”.

De juf Ann ook, waarbij we alle groepswerkkunstwerken verlootten en ik om een of andere reden het nummertje altijd juist raadde.

De juf die tijdens de speeltijd tegen mij kwam praten ook al zei ik niks terug.

De juf die me zelf de verf liet nemen terwijl de anderen uit de buurt van die grote potten moesten blijven.

De juf die me extra witte vetkrijtjes gaf terwijl alle anderen die van hun moesten doorgeven omdat er niet genoeg waren.

De juf die me op de schoot nam toen ik buiten stond de huilen omdat mijn papa niet op tijd was om me te komen halen en alle andere kinderen al weg waren.

En na zes jaar lang elke zaterdag bij juf Ann gezeten te hebben – bijna altijd een Bountykoek bij voor de pauze – moest ik naar het middelbaar, ook wat de tekenacademie betrof. En toen vond ik tekenen niet meer zo leuk. Misschien omdat ik niet meer geloofd werd voor mijn Van Goghkrijtjes, niet meer elke verloting won en de juf gewoon ook niet meer Ann heette.

Twee gezichten

Juf Ann liet mij kennismaken met twee figuren waar ik tot op de dag van vandaag nog steeds bewondering voor heb: de man die op elk van mijn vetkrijtje stond: Vincent Van Gogh, en de vrouw van wie ik een schilderij moest naschilderen: Frida Kahlo.

Je merkt regelmatig dat bekende kunstenaars hun toevlucht vinden in het maken van een werk. Kunst is therapeutisch. Vroeger, pakweg tot de zeventiende, achttiende eeuw, was het een stiel, maar hoe langer hoe meer werd het een ‘Spiegel der Seele’. Het werd iets vol emotie. Zowel het maken, als ook het bekijken ervan. De twee personen hierboven lieten een grote indruk bij me na. Hun leven was allesbehalve op orde, maar hun kunst… is zo mooi.

Kahlo

Het bovenstaande portret van Kahlo heb ik ooit mogen naschilderen. Ik denk dat ik toen zeven of acht was. Ik was bang dat ik het niet perfect ging kunnen, begon te treuzelen zodat juf Ann me kwam helpen en ik thuis bestempeld werd als een natuurtalent. Juf Ann was een natuurtalent. Ik, het brave scheetje, ging lopen met de eer, eignenlijk. Een beetje. Juf Ann overhandigde mij een boek van Kahlo. Aanvankelijk vond ik de prenten soms een beetje griezelig, psychedelisch (dat woord kende ik toen nog wel niet). Toch merk ik dat ik daarna aan die gekke Frida bleef vasthouden. Er heeft lange tijd een prentje van haar op mijn kot gehangen.

Van Gogh

De vetkrijtjes waren doorslaggevend.

Van Gogh was een van de eerste kunstenaars waarmee ik in contact kwam.

Zijn tragiek, zijn talent, de zonnebloemen… blijven me tot vandaag bij. Hij kreeg ook een plaatsje op mijn kot, in de vorm van een prentje. Telkens als ik me rot voel, zoek ik eens een schilderijtje van hem op. Ik schreef eerder al hoe bepaalde verhalen ons nostalgisch maken, hoe ze ons kunnen terugbrengen naar ons verleden. Ik heb dat ook met schilderijen. Vooral met die van Van Gogh. Ze herinneren me aan zaterdagvoormiddag.

Aan de geur van verf (die ik dus altijd zelf al mocht nemen en andere kinderen niet).

Aan de Bountykoekjes die ik meekreeg voor de pauze.

Aan de sterk ruikende stiften waarvan de gele en de groene tot vandaag werken.

Aan het vette gevoel van de vetkrijtjes op mijn dikke vingertjes. Aan de traantjes die juf Ann van mijn wangen veegde omdat ik, na anderhalf uur in de tekenacademie, mama en papa al miste.

Aan mijn vader die dan tegen het einde van de les aan het raam kwam kijken om uitbundig naar me te zwaaien.

Aan de borstels waarvan ik na vijf jaar ontdekte dat ze van varkenshaar gemaakt waren…

Eigenlijk… vraag ik me af of er veel mensen zijn bij wie een schilderij jeugdherinneringen oproept…

H.B.

---