In de oceaan

Je bent een druppel die zich verliest in de oceaan, maar in iedere druppel zit ook de oceaan besloten. Deze metafoor komen we tegen bij Roemi en andere grote mystieke dichters en denkers. ‘Ziehier de druppel, hij bevat de hele oceaan,’ lijkt de dichter te zeggen. Het is een omkering van het normale standpunt dat het grotere het kleinere kan bevatten, maar niet omgekeerd.

Zo lang het druppeltje alleen blijft, weerspiegelt het toch het wezen en de samenstelling van het watergeheel, waarvan het afkomstig is. In elke drop zit de volledige essentie van het geheel waaruit het zich heeft afgezonderd. Naar de oceaan teruggekeerd, lost de druppel zich op in dat grotere geheel, waar het zich in verliest en zijn eindbestemming vindt.

De metafoor staat voor het zichzelf verliezen van de ziel, die zich in God uitstort, of waarbij God zijn licht in de ziel stort. Beide voorstellingswijzen zijn mogelijk. Het menselijke bewustzijn lost op in een hoger bewustzijn dat in essentie van dezelfde samenstelling is als de ziel zelf. Het zichzelf kwijtraken, is geen groot verlies, want het weegt niet op tegen de verlokkingen van de eindeloze uitgestrektheid, vrijgemaakt en losgekomen van alle aardse beslommeringen en het mateloze uitdijen in een weldoende sfeer.

Als een menselijke vrucht in het vruchtwater zou ik bijna zeggen. Het is het ultieme stadium in de zelfontplooiing en het hoogste wat we op aarde kunnen bereiken: dat we zij het kortstondig ons in de warmte en het licht van het goddelijke mogen koesteren. Ik ben er me van bewust dat veel van mijn lezers afscheid van god hebben genomen en het bestaan van een opperwezen met een klomp zout nemen.

Vervang God door de Natuur of het Heelal. Vervang de druppel door de mens en de oceaan door iets van een eeuwig zijn, dat daar toch ergens is, een bron van licht en inzicht. Ook ongelovige mensen kunnen er zich dan misschien toch een voorstelling van maken. Dat is wat Roemi doet. Hij praat concreet over natuurverschijnselen, zonder moeilijke termen of lange woorden te gebruiken, maar met een achterliggende les waar we kunnen van leren, als we dat willen. Toegankelijke mystiek, ook voor wie het wereldbeeld van deze dichter niet deelt.

---