Kankerpreventie

Kanker voorkomen

1. Wat kunt u zelf doen?
2. Wat kan uw huisarts doen?
3. Wat kan de specialist voor u doen?

Primair en secundair

Primaire preventie betekent iets doen nog voordat de ziekte ontstaat. Secundaire preventie is er doorgaans op gericht de ziekte in een vroeg en behandelbaar stadium op te sporen.

Doe er zelf wat aan

U kunt heel wat zelf doen om kanker zoveel mogelijk te voorkomen. De primaire preventie berust vaak op gezond leven, zoals:

• niet roken
• alcohol met mate
• gezond eten
• voldoende bewegen
• opletten met zonnestraling

Primaire preventie betekent iets doen nog voor het risico er is.

Secundaire preventie vergt onder meer (zelf)onderzoek. Borstkanker kunt u zelf in een behandelbaar stadium opmerken, door geregeld uw borsten te betasten, al is daar discussie over mogelijk. Mannen kunnen er af en toe aan denken hun teelballen te betasten. Teelbalkanker treft voornamelijk jonge mannen en is vaak uitstekend behandelbaar.

Ook kunt u vlekjes op de huid in het oog houden en er eventueel een gedateerde foto van nemen, zodat u later kunt vergelijken. Aarzel niet om de huisarts te raadplegen als u iets vreemds opmerkt. Doe niet aan struisvogelpolitiek.

Voldoende beweging helpt kanker voorkomen.

Op de website Wetenschap info nu vindt u nog meer informatie rond een gezonde leefstijl en voeding als primaire kankerpreventie.

Door regelmatig zelfonderzoek van uw borsten, teelballen en huidvlekjes kunt u anomalieën opsporen. Merkt u iets verdachts, ga dan meteen bij uw huisarts ten rade.

Op de website van Thuisarts vindt u meer informatie over zelfonderzoek van uw borsten.

Ga naar de huisarts

De huisarts kan u gepaste vaccinaties aanraden. Dit valt ook nog onder primaire preventie.

Het valt op dat het hier twee vaccins betreft tegen infecties die seksueel overdraagbaar zijn.

Het HPV-vaccin beschermt tegenbaarmoederhalskanker door het humaan papillomavirus beschermt. Het is aanbevolen voor vrouwen liefst voor de eerste keer dat ze geslachtsgemeenschap hebben en ten laatste op 25 jaar. Voor meisjes is het vaccin in België terugbetaald tussen 12 en 18 jaar.

Hepatitis B veroorzaakt leverkanker en er bestaat een doeltreffend vaccin voor. Het zit sinds vele jaren in het basisvaccinatiepakket voor zuigelingen. De meeste jongeren en jongvolwassenen die in ons land geboren zijn, zullen wel gevaccineerd zijn, want de inenting wordt breed toegepast.

Voor reizigers bestaat er een gecombineerd vaccin tegen hepatitis A en B, dat sterk aangeraden is voor reizen buiten West-Europa.

Misschien hebt u nog een vaccinatieboekje of -kaart waar u kunt zien welke inentingen u hebt gekregen. Zo niet kan bloedanalyse aan het licht brengen of u beschermende antistoffen hebt.

Voor een beperkt aantal kankers bestaan er opsporingsstrategieën, die zich doorgaans op welbepaalde groepen richten. Dat wordt met een Engels woord ‘screening’ genoemd.

• Borstkanker: mammografie elke 2 jaar bij vrouwen van 50 tot 70 jaar (kosteloos in Vlaanderen en Brussel)
• Baarmoederhalskanker: uitstrijkje elke 3 jaar tussen 25 en 65 jaar of vanaf het eerste seksuele contact
• Dikke darmkanker: stoelgangonderzoek elke 2 jaar vanaf 50 jaar (kosteloos in Vlaanderen en Brussel)
• Prostaatkanker: PSA bloedtest (Prostate Specific Antigen) vanaf vijftig jaar bij de huisarts of jonger bij familiaal risico

Sommige mensen hebben een verhoogd risico op kanker op familiale of persoonlijke gronden. Komt een bepaald type kanker in uw familie een paar keren voor, dan moet u meer doelgericht gaan opsporen en kun je afwijken van de hierboven opgenoemde normen.

Een verhoogd persoonlijk risico op huidkanker zien we bijvoorbeeld bij personen met een lichte huid (rood of blondharig) die niet goed tegen de zonnestraling kunnen. U kunt uw vlekjes laten bekijken door de huisarts of in kaart laten brengen door de huidarts (dermatoloog.) Wat de primaire preventie betreft, moet u dan nog meer dan anderen alle bronnen van ultraviolette straling vermijden.

Ga na waaraan ooms en tantes, ouders en grootouders, neven en nichten gestorven zijn en kijk of er in uw familie een bijzonder risico voorkomt. Praat erover met uw huisarts. Soms kan genetisch onderzoek uitsluitsel brengen, bijvoorbeeld bij familiale vormen van borstkanker, die soms bij jonge vrouwen al kunnen toeslaan. Primaire preventie kan dan zo ver gaan dat het nuttig kan blijken de borsten te laten verwijderen.

---