Ontslaving: eerste lijn

Ik was gelukkig niet de enige die het gevaar inzag van een overheidsinitiatief dat fundamentele rechten dreigde te schenden. Dat parlementaire verslag vind ik een mooi tijdsdocument dat ook nog eens aantoont hoe de mentaliteit is veranderd, in een ander tempo in Vlaanderen dan in Brussel. Uiteindelijk is er toch erkenning gekomen voor het nut van de huisarts in de opvang en de langetermijnbehandeling van heroïneverslaafden.

Veruit de meesten zijn het best op hun plaats in de eerste lijn. Wat de huisarts onderscheidt van andere disciplines is de globale, integrale en totale aanpak van gezondheidsproblemen, zeker als ze in elkaar verstrengeld voorkomen zoals in het geval van ernstige afhankelijkheidsproblemen. We kunnen verschillende lagen van het probleem terzelfdertijd aanpakken.

We nemen daar een unieke positie in binnen het kader van de zorg en de hulpverlening en vervullen een scharnierfunctie in het rangeerstation van de geneeskunde. Zodra je iemand in behandeling hebt van wie je weet dat hij terugkomt voor een voorschrift, kun je ook allerlei andere dingen gaan doen die hun nut zullen bewijzen. We kunnen bijvoorbeeld besmettelijke ziekten zoals aids, syfilis of hepatitis B en C -virussen opsporen, zelf behandelen of gericht doorverwijzen, naargelang de ernst.

We hadden vroeger, veel meer dan nu het geval is, nog veel intraveneus druggebruik, waarbij de heroïne, of ook andere stoffen, via injectie rechtstreeks in de bloedbaan werd gespoten. We zijn 2020 als ik dit schrijf. Ik ben rond 1994 begonnen. Ik zie vandaag nog altijd patiënten uit die tijd. Dat betekent dat er een cliënteel is dat zich sinds een kwarteeuw op gezette tijdstippen aanbiedt om de behandeling verder te zetten.

Dat zijn over het algemeen zeer rustige lieden geworden die geen vlieg kwaad doen en die perfect in de maatschappij geïntegreerd zijn. Het zijn ook de meest trouwe patiënten op aarde, omdat ze afhankelijk van de zorg zijn geworden. Wat een kopzorg is. Daar is het laatste woord niet over gezegd en ik kom erop terug.

Wat telt is: over de jaren krijg je ongemerkt een sterke band en je hebt maar weinig woorden nodig om elkaar te verstaan. Bij velen heeft het aanbod van de methadon-onderhoudstherapie een groot verschil in hun leven gemaakt, met een indrukwekkend effect op hun sociale integratie en persoonlijke ontplooiingskansen.

Het grote verschil is dat we de ontwenning als uiteindelijk doel hebben verlaten, omdat het vaak illusoir is daarnaar te streven als er zoveel andere elementen onze aandacht opeisen. Daarom verdient de risico-reductie-theorie alle lof, omdat ze onze aandacht trekt op al datgene wat we wel kunnen doen om het lot van de gebruikende hulpvrager te verbeteren, en dat misschien wel doeltreffend zal zijn.

Die weg zal sneller leiden tot herstel en heling dan mordicus het gebruik te willen stoppen. We nemen ons voor in dit boek een aantal problemen en hun aanpak te bespreken.

---