De vogel is maar een voorbeeld van hoe je waardenvrije meditatiethema’s kunt kiezen, om boven het particuliere uit te stijgen. Daar kun je elk publiek mee aanspreken. Dat neemt niet weg dat voor groepen die dat wensen en die min of meer homogeen zijn samengesteld, religieuze thema’s natuurlijk wel uiterst zinvol kunnen zijn.

Iedere meditatieleider zal op een of andere manier een interactie met zijn publiek aangaan, om af te tasten wie er allemaal tussen zit. Dat is nu eenmaal een voorvereiste van elke doeltreffende communicatie, dat je probeert te weten wie je gesprekspartner is, om de toonaard en de woordkeuze te kunnen afstemmen op de verwachtingen die daar leven.

Daar mag ik de aanwezigen graag vragen, waar ze behoefte aan hebben. Het resultaat kan elke keer anders zijn. Wanneer je een hecht groepje hebt met ervaren deelnemers kun je heel weinig directief zijn. Voor een grotere groep met minder ervaring, denk ik dat het goed is een thema te kiezen, om de aandacht gaande te houden, maar steeds rekening houdend met mogelijke gevoeligheden.

Dat is ook het grote voordeel van de methode van Jacobson, die cultuuronverschillig is. Ik ga er doorgaans van uit dat we voor een heterogeen publiek spreken, met deelnemers van verschillende komaf.  Het komt er dan op aan thema’s te kiezen die niet, of zo weinig mogelijk, cultureel gekleurd zijn. Helemaal kun je dat nooit vermijden.

De vogel en de vis kunnen elke mens aanspreken, gelovig of ongelovig, moslim of christen, maakt niet uit. In meer hechte groepen die op elkaar ingespeeld zijn, kun je echter ook ervoor kiezen een thema te bedenken dat een bepaalde figuur of auteur uit de mystieke literatuur in het licht stelt. Pakweg Ruusbroec, Teresa, Jan van het Kruis of pater Surin voor de katholieken, of Roemi, Hafiz of Averroës voor de moslims.

Het gevaar is echter altijd dat je controverse krijgt, als iemand meent het beter te weten omtrent de historische omstandigheden. Discussie mag natuurlijk, maar als de emoties oplaaien, komt dat de meditatie niet ten goede. We moeten niet te veel benoemen om geen deuren te sluiten. Daarmee is voorlopig de kous af wat meditatie betreft. Het is een lange bijdrage geworden, maar aan elk liedje komt een einde.