Berlijnse muur

Berlijnse muur

Käthe Kollwitz

Ik kan verdragen dat iemand van ratten houdt, en zelfs ook ratten houdt, maar het moet niet beginnen ruiken en er mag ook geen gevaar ontstaan dat de ratten ontsnappen, want dan komen mijn belangen wel in het gedrang. De geest is vrij, maar ons gedrag, met inbegrip van de woorden die we spreken, is wel degelijk van invloed op anderen, en al snel komt het belang van de anderen om de hoek kijken.

De grote gedachtefout in de ideologie van Hitler, is dat het nooit een heilsleer voor iedereen kan zijn. Er is het herenvolk en daarna alle anderen, in verspreide orde. Berlijn heeft zijn best gedaan om de geschiedenis van het derde rijk gestalte te geven, en toch is het meeste natuurlijk wel weggewist, met inbegrip van de Berlijnse muur zelf. Je moet al gaan zoeken om te zien waar die gelopen heeft.

Die historische muur werd gebouwd met behulp van betonnen elementen van pakweg twee meter breed die naar elkaar gezet een muur vormen die je naar believen kunt verlengen. Het is het idee dat ook de muur tussen Israël en Palestina bijvoorbeeld kenmerkt, en President Trump denkt aan deze techniek om de grens met Mexico tegen illegale immigratie te verzekeren.

Dat zijn natuurlijk wel muren die bedoeld zijn om iemand buiten te houden, daar waar de Berlijnse Muur 45 km lang, er op gericht was mensen binnen te houden. En dat eigenaardig genoeg van de twee kanten. Heel vreemd. Het is wellicht een verschil, maar toch is er altijd iets aan de hand als we beginnen muren op te trekken, zoals in Hongarije en Bulgarije. Met prikkeldraad en militaire middelen om de grens te verdedigen.

Het gaat niet alleen om de muur als scheidingslijn maar ook om het geweld dat er voor nodig is, om te zorgen dat hij zijn functie vervult. De muur moet namelijk ook bewaakt worden. Dat zul je altijd zien. Zonder geweld zal het nooit lukken. Het is de rouw die ons verenigt, en dat kun je in Berlijn goed voelen, onder meer in Die Neue Wache, gelegen Unter den Linden in het centrum van Berlijn. Meer precies Am Festungsgraben 1.

Onder de open oculus in de koepel staat een uitvergrote replica van de Piëta van Käthe Kollwitz bloot aan de weersomstandigheden, maar het is wel mooi van boven belicht. Naar een idee van Helmut Kohl.

---